انتخاب ژنوتیپ‌های متحمل به شوری گیاه دارویی اسفرزه (Plantago psyllium L) و نوسان‎های سطح سدیم، پتاسیم و کلسیم در شرایط In vitro

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، عضو هیئت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 کارشناس ارشد، مدیریت بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه شرق و شمال‌شرق کشور، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد

چکیده

گیاه اسفرزه ازجمله گیاهان مهم دارویی است که در ایران پراکنش وسیعی دارد. هدف از این تحقیق، بررسی میزان تحمل به تنش شوری گونه Plantago psyllium L. با استفاده از کشت بافت به‌منظور شناسایی و تولید ژنوتیپ‌های مقاوم آن می‎باشد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 12 تیمار و 15 تکرار در هر تیمار انجام شد. متوسط درصد جوانه‌زنی 84% به‎دست آمد. ریزنمونه‌های هیپوکوتیل بیشترین و ریشه کمترین میزان القاء کالوس را در شرایط فاقد تنش شوری (شاهد) نشان دادند.در شرایط تنش شوریدر هر سه ریزنمونه با افزایش غلظت NaCl درصد القاء کالوس به‎طورصورت معنی‌داری کاهش یافت.کالوس‌های هیپوکوتیل بیشترین و ریشه کمترین باززایی را داشتند. ریشه کمترین و کوتیلدون بیشترین وزن تر و خشک را در تمامی غلظت‌های NaCl داشتند.همچنینافزایش غلظت NaCl موجب افزایش میزان سدیم و کاهش میزان پتاسیم در کالوس‌ها شد. میزان کلسیم با افزایش غلظت NaCl نوسان داشت. کالوس‌ها به محیط باززایی حاوی غلظت‌های مختلف NaCl منتقل شدند.نتایج نشان داد هر سه ریزنمونه تا غلظت 50 میلی‌مول NaCl باززایی داشتند و اختلاف معنی‌داری بین انواع کالوس‌ها از نظر باززایی وجود داشت. کالوس‌های هیپوکوتیل بیشترین و ریشه کمترین باززایی را داشتند ولی در غلظت‌‌های 100 و 150 میلی‎مول NaCl باززایی اتفاق نیفتاد. در محیط فاقد تنش اختلاف معنی‌داری وجود نداشت و کالوس ریشه کمترین باززایی را در این شرایط داشت. گیاهچه‌‌های باززایی شده برای ریشه‌زایی به محیط ریشه‌زایی منتقل و پس از رشد مناسب برای تولید بذر به خاک منتقل شدند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-Abdolzadeh, A. and Saffari, N., 2003. Study of salinity effects on vegetative growth in 11 cultivar and line of wheat with emphasis on the ions accumulation. Journal of Science of Agriculture and Natural Resources, 34: 95-102.
-Abebe, T., Guenzi, A.C., Martin, B. and Cushman, J.C., 2003. Tolerance of mannitol-accumulating transgenic wheat to water stress and salinity. Plant Physiology, 131: 1748 – 55.
-Akhundi, M., Safarnejad, A. and Lahouti, M., 2007. Effect of drought stress on proline accumulation and elements changes in alfalfa Yazdi, Nikshahri and Renjer (Medicago sativa L.). Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural Resources, 10: 165-175.
-Bernstein, L., 1975. Effect of salinity and sodicity on plant growth. Annual Reviews. Phytopathol, 13: 295 – 312.
-Chakraborty, M.K. and Patel, K.V., 1992. Chemical composition of Isabgol (Plantago ovata Forsk) seed. Journal of Food Science, 29: 389 – 90.
-Dana, M., 2007. Identify of tolerant genotypes to salinity in Persian cumin (Bunium persicom Boiss.) via in vitro culture. Master thesis of plant physiology. Mashhad Azad University.
-Ebrahimie, E., Habashi, A.A., Ghareyazie, B., Ghannadha, M. and Mohammadi, M., 2003. A rapid and efficient method for regeneration of plantlets from embryo explants of cumin. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 75:19-25.
-Ehsanpoor, A. and Amini,A., 2004. Plant cell and tissue culture. University Jahad Publication of Isfahan, 181 p.
-Garg, B.K. and Garg, O.P., 1985. Influence of sodium carbonate and bicarbonate on photosyntesis and respiration of green gram and pea. Current AgricultureResearch Journal, 9: 39–42.
-Grieve, C.M., Leseh, S.M., Francois, L.E. and Mass, E.V., 1992. Analysis of main spike yield components in salt stressed Wheat. Journal of Crop Science, 32: 697 – 703.
-Hanson, J.B., 1984. The functions of calcium in plant nutrition. In Advances in Plant Nutrition. Eds. P.B. Tinker and A. Lauchli, New York: Praeger Publishers.1: 149 – 208.
-Jain, R.K., Jain, S., Nainawatee, H.S. and Chowdhury, J.B., 1990. Salt tolerance in Brassica Juncea L. In vitro selection, agronomic evaluation and genetic stability. Euphytica, 48: 141-152.
-Jorjani, A., Ebrahimi, M., Majd, F., Naseri Tafti, M. and Naserian, B., 2005. Evaluation of Tolerance in irradiated callus of soya (Glycine max L.) to salinity stress. Journal of Science of Agriculture and Natural Resources, 11: 79-85.
-Kholdbarin, B. and Slamzadeh, T., 2006. Mineral nutrition of higher plants (volume 1 and 2). Publications of Shiraz University, 902 p.
-Khorrami, A., Safarnejad A.and Shourvarz M., 2011. Effect of salt stress on ion distribution and proline accumulation in Foeniculum vulgare using in vitro technique. International Journal of Science and Nature, 2: 168-175.
-Khorrami, A. and Safarnejad, A., 2011.  In vitro selection of Foeniculum vulgare for salt tolerance. Notulae Scientia Biologicae, 3: 90-97.
-Konigshofer, H., 2005. Changes in ion composition and hexitol content of different Plantago species under the influence of salt stress. Plant and Soil, 72: 289 – 296.
-Koyro, H.W., 2006. Effect of salinity on growth, photosynthesis, water relations and solute composition of the potential cash crop halophyte Plantago coronopus (L.). Environmental and Experimental Botany, 56: 136 – 146.
-Levitt, J., 1980. Responses of Plants to Environmental Stresses. 2nd edition. New  York . Academic Press, USA Salisbury.
-Libster, M., 2002. Herb Guide for Nurses Delmar, Thomson Learning, Inc. USA, pp: 450 – 7.
-Megdiche, W., Ben Amor, N., Debez, A., Hessini, K., Ksouri, R., Zuily-Fodil, Y. and Abdelly, C., 2007. Salt tolerance of the annual halophyte Cakile maritima as affected by the provenance and the developmental stage. Acta Physiologiae Plantarum, 29: 375 – 384.
-Miller, C.O. and Skoog, F., 1953. Chemical control of bud formation in Tabacco stem segments. American Journal of Botany, 40: 768 -773.
-Mills, D., Zhang, G. and Benzioni, A., 2001 . Effect of different salts and of ABA on growth and mineral uptake in Jojoba shoots grown in vitro.  J. Plant Physiol., 158 : 1031 – 1039.
-Muhammed, S., Akbar, M. and Neue, H.U., 1987. Effect of Na/Ca and Na/K ratios in saline culture solutions on the growth and mineral nutrition of rice (Oryza sativa L.). Plant Soil, 104: 57 – 62.
-Munns, R. and Schachtman, D.P., 1993. Plant responses to salinity significance in relation to time. International Crop Science, 1: 741-745. 
-Patel, P.M., Wallace, A. and Wallihan, E.E., 1975. Influence of salinity and N-P fertility levels on mineral content and growth of Sorgum in sand culture. Agronomy Journal, 67: 622 – 625.
-Pramanik, S., Sen Raychaudhuri, S. and Chakraborty, S., 1995. Changes in esterase and superoxide dismutase isozymes during in vitro morphogenesis in Plantago ovata Forssk. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 44 (2) : 123–127.
-Rezaeipoor, R., Saeidnia , S. and Kamalinejad, M., 2000. The effect of   Plantago ovata on humoral immune responses in experimental animal. Journal of Ethnopharmacology ,72 : 283 – 286.
-Rodriguez – Moran, M., Guerrero – Romero, F., Lazcano – Burciaga, G., 1998. Lipid – and glucose – lowering efficacy of Plantago psyllium in type 2 diabetes. Journal of Diabetesand its Complications, 12: 273 – 8.
-Safarnejad, A., Collin, H., Bruce, K.D. and McNeilly, T., 1996. Characterization of alfalfa following in vitro selection for salt tolerance. Euphytica, 92: 55-61.
-Safarnejad, A., Salami, M.R. and Hamidi, H., 2008. Study of morphologic characteristics medicinal plants (Plantago psyllium and  Plantago ovata) against salinity stress. Pajuhesh and Sazndegi, 75: 152-160.
-Safarnejad, A. and S. Marvian., 2005. Cytogenetic studies in alfalfa (Medicago sativa L.) somaclones following tissue culture. Iranian Journal of Rangeland and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 13: 209-220.
-Shanjun, T.u., Sangwan, R.S. and Sangwan –Norrell, B.S., 2005. Improved efficiency of somatic embryogenesis from zygotic embryos in Hyoscyamus niger by seed water – soaking. Scientia Horticulturae, 106: 440 – 445.
-Shannon, M.C., 1986. Breeding, selection and the genetics of salt tolerance .In: Salinity Tolerance in Plants. (Eds: Staples, R.C. and Toenniessn, G.H.) John Wiley and Sons, 231 – 252.
-Singh, L. and Pal, B., 2001. Effect for saline water and fertility levels on yield, Potassium, Zinc content and uptake by blonde psyllium (Plantago ovata Forsk.). Crop Research (Hisar), 22: 424 – 431.
-Smekens, M.J. and Van Tienderen, P., 2001. Genetic variation and plasticity of Plantago coronopus under saline conditions. Acta Oecologica, 22: 187 – 200.
-Vicente, O., Boscaiu, M., Naranjo, M.A., Estrelles, E., Jose, J.M., Belles, M. and Soriana, P., 2004. Responses to salt stress in the halophyte Plantago crassifolia (Plantaginaceae). Journal of Arid Environment, 58: 463 – 481.
-Wakhlu, A.K. and Barna, K.S., 1989. Callus initiation, growth and plant regeneration in Plantago ovata Forssk. Cv.GI-2. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 17: 235 – 241.
-Yokoi, S., Bressan, A. and Hasegawa, P.M., 2002. Salt stress tolerance of plants. JIRCAS working Report 1: 25-33.
-Zia, A., Rezanejad, F. and Safarnejad, A., 2011. In vitro selection for NaCl tolerance in Thymus vulgaris L. Journal of Cell and Molecular Research, 2: 86-92.