تنوع سوماکلونال در گیاهک‌های باززایی شده از اندام‌های ساقه، ریشه و لپه لیلکی ایرانی (Gleditschia capsica Desf.)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش‌آموخته دکتری، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران

2 نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، گروه علوم و مهندسی جنگل، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران

3 دانشیار، گروه اصلاح نباتات، دانشکده علوم زراعی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، مازندران

4 استادیار، گروه مهندسی علوم باغبانی و فضای سبز، دانشکده تولیدات گیاهی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گلستان

چکیده

حفاظت از ژرم­پلاسم گونه­ های درختی بومی جنگل­های هیرکانی به ­ویژه لیلکی ایرانی (Gleditschia capsica Desf.)، در اولویت پژوهش قرار دارد. مطالعات مولکولی درختان جنگلی در شرایط درون‌شیشه‌ای به‌ویژه در ایران بسیار اندک است. در این پژوهش، تنوع سوماکلونال در گیاهان باززایی شده از ریز­نمونه ­های مختلف لیلکی ایرانی در شرایط درون‌شیشه‌ای با استفاده از نشانگر مولکولی تکرار توالی ساده (ISSR) بررسی شد. برگ پایه مادری (طبیعی) و ریزنمونه ­های ساقه، ریشه و لپه به‌عنوان ژنوتیپ‌های مورد مطالعه انتخاب و در محیط کشت MS حاوی 5/0 میلی­گرم در لیتر TDZ و 5/0 میلی­گرم در لیتر 2,4-D کشت شدند. پس از شش واکشت متوالی، تنوع سوماکلونال گیاهان باززایی شده از این ریزنمونه­ ها بررسی گردید. مشخصه­ های درصد چندشکلی (PIC)، تنوع نی و شانون برای بررسی تنوع بین ژنوتیپ­ ها استفاده شد و بعد با استفاده از الگوریتم UPMGA و تجزیه به مؤلفه­ های اصلی (PCA) خوشه­بندی و تفکیک ژنوتیپ­ ها انجام شد. با استفاده از 10 آغازگر، درصد چندشکلی بین گیاهان باززایی‌شده به‌میزان 9/87 درصد به‌دست آمد. تجزیه‌وتحلیل واریانس مولکولی (AMOVA)، 16 درصد تنوع بین ژنوتیپ‌ها با پایه مادری را نشان داد. نتایج آنالیز خوشه‌ای به­روش UPGMA، ژنوتیپ‌ها را در سه دسته مجزا گروه‌بندی کرد. بر این اساس ژنوتیپ‌های پایه مادری و ژنوتیپ‌های ساقه در یک گروه قرار گرفتند. پایه مادری بیشترین و کمترین ضریب تشابه را به‌ترتیب با ژنوتیپ‌های ساقه و ریشه داشت. بنابراین پیشنهاد می‌شود برای مطالعات کشت بافت لیلکی ایرانی از ریزنمونه‌های ساقه که تشابه ژنتیکی بالایی با ژنوم مادری دارد استفاده شود. به‌طورکلی نتایج نشان داد که تنوع سوماکلونال در بین گیاهان باززایی‌شده با افزایش تعداد دفعات واکشت افزایش خواهد یافت

کلیدواژه‌ها

موضوعات


 
Asadi, M., 1998. Autecology, Seed germination ecophysiology and chemical analysis of different parts of fruit in Gleditschia capsica Desf. MSc. Thesis, Faculty of science, University of Shahid Beheshti, Tehran, Iran, 133p (In Persian).
Azman, A.S., Mhiri, C., Grandbastien, M.A. and Tam, S. 2014. Transposable elements and the detection of somaclonal variation in plant tissue culture: a review. Malaysian Applied Biology Journal, 43(1): 1-12.
Babu, G.A., Vinoth, A. and Ravindhran, R., 2018. Direct shoot regeneration and genetic fidelity analysis in finger millet using ISSR markers. Plant Cell, Tissue and Organ Culture (PCTOC), 132(1): 157-164.
Bagheri, A. and Saffari, M., 1997. Basics of Plant Tissue Culture. Ferdowsi University of Mashhad Press, 406 p (In Persian).
Bairu, M.W., Aremu, A.O., Staden, J.V., 2011. Somaclonal variation in plants: causes and detection methods. Plant Grow Regul, 63: 147–173.
Bradaï, F., Sanchez-Romero, C. and Martín, C., 2019. Somaclonal variation in olive (Olea europaea L.) plants regenerated via somatic embryogenesis: Influence of genotype and culture age on genetic stability. Scientia Horticulture, 251: 260-266.
D'amato, F., 1978. Chromosome number variation in cultured cells and regenerated plants. Frontiers of plant tissue culture. TA Thorpe, 287-295.
Eastham, K. and Sweet, J., 2002. Genetically modified organisms (GMOs): The significance of gene flow through pollen transfer Copenhagen: European Environment Agency, 1-74.
Esmaeili Sharif, M., 2016. Investigating the propagation method of Persian Mountain Ash (Sorbus persica Hedl.) and evaluation of somaclonal variation in regenerated plantlets. PhD. Thesis, Faculty of Natural Resources, Sari Agriculture Science and Natural Resources University, 130p (In Persian).
Gantait, S., Mandal, N., Bhattacharyya, S., Das, P.K. and Nandy, S., 2009. Mass multiplication of Vanilla planifolia with pure genetic identity confirmed by ISSR. The International journal of developmental biology, 3: 18-23.
Ghandehari, V., Ahmadikhah, A. and Payamnoor, V., 2013. Genetic diversity of Buxus hyrcana populations in north of Iran using ISSR markers. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 21(2): 1-12 (In Persian).
Hamrick, J.L. and Godt, M.J.W., 1996. Conservation genetics of endemic plant species. Chapman and Hall, New York, 281-304.
Hassanein, A.M., Salem, J.M., Faheed, F.A. and El-nagish, A., 2018. Effect of anti-ethylene compounds on isoenzyme patterns and genome stability during long term culture of Moringa oleifera. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 132(1): 1-12.
Jain, S.M., 2001. Tissue culture-derived variation in crop improvement. Euphytica, 118(2): 153–166.
Keller, L.F. and Waller, D.M., 2002. Inbreeding effects in wild populations. Trends in ecology and evolution, 17(5): 230-241.
Khosh-Khui, M., 1998. Application of Tissue Culture Techniques to Horticultural Crops (Translation). University of Tehran Press, 438p (In Persian).
Kiani, B., 2004. Forest genetic. Haghshenas Press, Iran, 212p. (In Persian).
Krishna, H., Alizadeh, M., Singh, D., Singh, U., Chauhan, N., Eftekhari, M. and Sadh, R.K., 2016. Somaclonal variations and their applications in horticultural crops improvement. 3 Biotechnology, 6(1): 54-65.
Larkin, P.J. and Scowcroft, W.R., 1981. Somaclonal variation- a novel source of variability from cell cultures for plant improvement. Theory Application Genetics, 60(4): 197-214.
Mamedes-Rodrigues, T.C., Batista, D.S., Vieira, N.M., Matos, EM., Fernandes, D., Nunes-Nesi, A., Cruz, C.D., Viccini, L.F., Nogueira, F.T.S., Otoni, W.C., 2018. Regenerative potential, metabolic profile, and genetic stability of Brachypodium distachyon embryogenic Calli as affected by successive subcultures. Protoplasma, 255: 655–667.
Martinez-Estrada, E., Caamal-Velazquez, J.H., Salinas-Ruıiz, J. and Bello Bello, J.J., 2017. Assessment of somaclonal variation during sugarcane micropropagation in temporary immersion bioreactors by intersimple sequence repeat (ISSR) markers. Invitro Cell Development Biology Plant, 53(6): 553-560
Mirani, A.A., Teo, C.H., Markhand, G.S., Abul-Soad, A.A. and Harikrishna, J.A., 2020. Detection of somaclonal variations in tissue cultured date palm (Phoenix dactylifera L.) using transposable element-based markers. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 141, 119-130.
Mohammadi, S.A. and Prasanna, B.M., 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants-salient statistical tools and considerations. Crop science, 43(4): 1235-1248.
Murray, M.G., and Thompson, W.F. 1980. Rapid isolation of high molecular weight plant DNA. Nucleic Acids Research's, 8(19): 4321-4325.
Noormohammadi, Z., Ghasempour, B. and Farahani, F., 2018. Somaclonal variation of tissue culture regenerated plants of Aloe barbadense Mill. Nova Biologica Reperta, 5: 72-81 (In Persian).
Peng, X., Zhang, T.T. and Zhang, J., 2015. Effect of subculture times on genetic fidelity, endogenous hormone level and pharmaceutical potential of Tetrastigma hemsleyanum callus. Plant Cell Tissue Organ Culture, 122(1): 67-77
Rahmani, M.S., Shabanian, N., Khadivi-Khub, A., Woeste, K.E., Badakhshan, H. and Alikhani, L., 2015. Population structure and genotypic variation of Crataegus pontica inferred by molecular markers. Gene, 572(1): 123-129.
Rani, V. and Raina, S.N., 2000. Genetic fidelity of organized meristemderived micropropagated plants: a critical reappraisal. In Vitro Cell Development Biology Plant, 36(5): 319–330.
Roldan-Ruiz, I., Dendauw, J., Vanbockstaele, E., Depicker, A. and De Loose, M., 2000. AFLP markers reveal high polymorphic rates in ryegrasses (Lolium spp.). Molcule Breed, 6: 125-134.
Saito, H., Mizunashi, K., Tanaka, S., Adachi, Y., Nakano, M., 2003. Ploidy estimation in Hemerocallis species and cultivars by flow cytometry. Sci. Hortic, 97: 185–192.
Sales, E.K. and Butardo, N.G., 2014. Molecular analysis of somaclonal variation in tissue culture derived bananas using MSAP and SSR markers. International Journal of Agricultural and Biological Engineering, 8(6): 615-622.
Sarmast, M.K., 2016. Genetic transformation and somaclonal variation in conifers. Plant Biotechnology Reports, 10(6): 309-325.
Sarmast, M.K., Salehi, H., Ramzani, Abolimoghadam, A.A., Niazi, A., Khosh-Khui, M., 2012. RAPD fingerprint to appraise the genetic fidelity of in vitro propagated Araucaria excelsa R. Br var. glauca plantlets. Molecular Biotechnology, 50: 181-188
Schnabel, A. and Krutovskii, K.V., 2004. Conservation genetics and evolutionary history of Gleditsia caspica: Inferences from allozyme diversity in populations from Azerbaijan. Conservation genetics, 5(2): 195-204.
Shabaniyan, N, Havasi, A. and Mehrabi, A.A., 2009. Genetic differentiation in Persian oak (Quercus brantii) populations using genomic inter-microsatellite markers. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 24(1): 66-78 (In Persian).
Shabannejad Mamaghani, M., Assareh, M.H., Omidi, M., Matinizadeh, M., Forootan, M., Ghamari Zare, A., Shahrzad, SH. and Jebelli, M., 2009. Identification of somaclonal variation using peroxidase and microsatellite markers in Eucalyptus microtheca F. Muel. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 17(2): 195-208 (In Persian).
Shemer O., Landau U., Candela H., Zemach A., Williams L.E., 2015. Competency for shoot regeneration from Arabidopsis root explants is regulated by DNA methylation. Plant Science, 238: 251-261.
Solano, M.C.P., Ruiz, J.S., Arnao, M.T.G., Castro, O.C., Tovar, M.E.G. and Bello, J.J.B., 2019. Evaluation of in vitro shoot multiplication and ISSR marker-based assessment of somaclonal variants at different subcultures of vanilla. Physiology and Molecular Biology of Plants, 25(2): 561-567.
Soliman, H.I.A., Metwali, E.M.R., Almaghrabi, O.A.H., 2014. Micropropagation of Stevia rebaudiana Betroni and assessment of genetic stability of in vitro regenerated plants using inter simple sequence repeat (ISSR) marker. Plant Biotechnology, 31(3): 249-256.
Varshney, R.K., Chabane, K., Hendre, P.S., Aggarwal, R.K., Graner, A., 2007. Comparative assessment of EST-SSR, EST-SNP and AFLP markers for evaluation of genetic diversity and conservation of genetic resources using wild, cultivated and elite barleys. Plant Science, 173: 638-649.