بررسی برخی خصوصیات آت اکولوژی، اکوفیزیولوژیکی و ریخت‌شناسی گونه دارویی-مرتعی در معرض خطر انقراض چویل ترکمنی (Ferulago subvelutina Rech.f.)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانش آموخته دکترای گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشگاه فردوسی مشهد

2 نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، گروه علوم باغبانی و مهندسی فضای سبز، دانشگاه فردوسی مشهد پست‌الکترونیک: m.moghadam@um.ac.ir

3 دانشیار، گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز

4 استادیار، گروه گیاهان زینتی، پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد

چکیده

جنس Ferulago شامل گیاهان چندمنظوره با ارزش‌ دارویی، صنعتی و حفاظت خاکی و بومی ایران است که اخیراً جزء گیاهان در معرض خطر انقراض طبقه‌بندی شده­اند. گونه چویل ترکمنی(Ferulago subvelutina Rech.f.) یکی از گونه­های این جنس می­باشد که انحصاری ایران بوده و اطلاعات اندکی از خصوصیات اکولوژیکی، فیزیولوژیکی و مورفولوژیکی آن در دسترس می­باشد. با توجه به اهمیت این گونه، این پژوهش به­منظور بررسی خصوصیات مذکور و ارزیابی فعالیت آنتی‌اکسیدانی سه جمعیت آن در محل‌‌های پراکنش (شامل ایزمان علیا، ایزمان سفلی و درکش) در خراسان شمالی انجام شد. بررسی مراحل رشد گیاه (جمعیت ایزمان سفلی) نشان داد که رشد رویشی آن با افزایش دما در دهه دوم فروردین­ماه آغاز شده و با کاهش میزان بارندگی و افزایش دما، گلدهی کامل از دهه دوم تیرماه شروع و تا دهه اول مردادماه ادامه می­یابد و در دهه سوم تیرماه گیاهان شروع به تشکیل بذر کرده و ریزش بذر در دهه سوم مردادماه آغاز می­گردد. دامنه ارتفاع رویش آن (در هر سه جمعیت) 1360-1137 متر از سطح دریا بوده و در خاکی با اسیدیته 7/7-81/7، درصد کربن آلی 31/0-73/1، بافت لومی تا لومی شنی و شرایط اقلیمی به صورت 6/13 درجه سانتی­گراد میانگین دما و 56/354 میلی­متر بارندگی سالیانه رویش دارد. بررسی صفات مورفولوژیکی نشان داد، جمعیت 3 (درکش) به لحاظ ارتفاع پایه (8/48 سانتی­متر)، قطر بزرگ و قطر کوچک تاج (6/98 و 4/93 سانتی­متر)­، تعداد برگ (67/4 عدد در پایه) و طول و عرض برگ (1/58 و 5/52 سانتی­متر) نسبت به جمعیت‌های دیگر (ایزمان علیا و ایزمان سفلی) برتری داشت. جمعیت­های مورد مطالعه فعالیت آنتی­اکسیدانی پایین­تری نسبت به آسکوربیک اسید به­عنوان شاهد (97/13 ماکروگرم در میلی­لیتر) داشتند که جمعیت‌ 2 (ایزمان سفلی) با میزان IC50 7/566 ماکروگرم در میلی­لیتر از لحاظ میزان فعالیت آنتی‌اکسیدانی نسبت به جمعیت­های دیگر حائز اهمیت می‌باشد. بنابراین با توجه به اهمیت گونه دارویی- مرتعی چویل ترکمنی، نتایج این آزمایش می‌تواند در مدیریت حفظ بقای گیاه، اصلاح و اهلی کردن آن مؤثر واقع شده و همچنین به دلیل فعالیت آنتی­اکسیدانی بالای این گونه، می‌تواند در صنایع غذایی مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها


-  Aghaei Noroozloo, Y., Mirjalili, M.H., Nazeri, V. and Moshrefi Araghi, A., 2015. Evaluation of some ecological factors, morphological traits and essential oil productivity of Stachys lavandulifolia Vahl in four provinces of Iran. Iranian Journal of Medical and Aromatic Plant, 30(6): 985-998. (In Persian).
-  Allison, L.E., 1975. Organic carbon In: Black CA. Methods of soil analysis. American Society of Agronomy, Part 2.
-  Aminzare, M., Hashemi, M., Ansarian, E., Bimakr, M., Hassanzad Azar, H., Mehrasbi, M.R., Daneshamooz, S., Raeisi, M., Jannat, B. and Afshari, A., 2019. Using natural antioxidants in meat and meat products as preservatives: a review. Advances in Animal and Veterinary Sciences, 7(5):417-426.
-  Azarkish, P., Moghaddam, M., Khakdan, F. and Ghasemi Pirbaloti, A., 2018. Variability in morphological traits, total phenolic contents and antioxidant activity in different populations from three species of Prangos from Fars, Kohklouye and Boyerahmad provinces. Eco-Phytochemical Journal of Medicinal Plants, 23(6): 1-21. (In Persian).
-  Behera, T.K., Gaikward, A.B., Singh, A.K. and Staub, J.E., 2008. Relative efficiency of DNA markers (RAPD, ISSR and AFLP) in detecting genetic diversity of bitter gourd (Momordica charantia L.). Journal Science of Food and Agriculture, 88: 733-737.
-  Darderafshi, M.J., Bahrami, G., Sadeghi, E., Khanahmadi, M., Mohammadi, M. and Mohammadi, R., 2014. The effect of Ferulago angulata essential oil on Staphylococcus aureus during the manufacture and preservation of Iranian white cheese. Iranian Journal of Nutrition Sciences & Food Technology, 8(4):13-20. (In Persian).
-  De Micco, V. and Aronne, G., 2012. Morpho-anatomical traits for plant adaptation to drought. In Plant responses to drought stress, Springer, Berlin, Heidelberg, 37-61 pp.
-  Ebrahimian, V., Bagheri, R., Mohseni, M. and Poormirzaei, A., 2013. Ecological and phenological study on Ferulago angulata in the Hezar Mountains and Bondar Henza, Kerman, Iran. Journal of Rangeland Science, 3(4): 277-285.
-  Eyog-Matig, O., Aoudji, A.K.N. and Linsoussi, C., 2007. Garcinia kola Heckel seeds dormancy-breaking. Applied Ecology and Environmental Research, 5(1): 63-71.
-  Ghazalbash, N., Abdollahi, M. and Shahriari, D., 2014. Evaluation of antifungal activity of Shirazi thyme and chavil extracts on Fusarium oxysporum f. sp. lycopersici, the causal agent of tomato wilt under laboratory and greenhouse conditions. Plant Protection 36(4): 53-65. (In Persian).
-  Govahi, R., Ghalamkari, G., Toghyani, M., Eghbal Saied, S., Mohammadrezaei, M., Shahryari, M. and Dehghani Abari, A., 2013. Effect of Ferulago angulata sub. carduchorum on total serum antioxidant activity and some of the humoral immune responses in broiler chicks. Journal of Herbal Drugs 4(3):119-126.
-  Hosseini, B., Nikhkhah Amirabad, H., Fattah, M. and Gosta, Y., 2017. Effect of altitude and different phonological stages on essential composition and antioxidant activity of Ferula angulata (Schlecht.) Boiss from Dena altitudes. Eco- Phytochemical Journal of Medicinal Plant, 17(5): 16-29. (In Persian).
-  IUCN 2001: IUCN Red List categories and criteria, version 3.1. – Gland & Cambridge, UK.
-  Jahantab, E., Sepehri, A., Mirdilmi S.Z., Ghasemi Arian, Y. and Nouri S., 2011. Study of athecology of Ferulago angulata (Schlecht) Boiss in Central Zagros (Kohgiluyeh region). Journal of Plant Science Research, 24(4): 1-8. (In Persian).
-  Johnson, M.T. and Agrawal, A.A., 2005. Plant genotype and environment interact to shape a diverse arthropod community on evening primrose (Oenothera biennis). Ecology, 86(4):874-885.
-  Kandemir, A. and Hedge, I.C., 2007. An anomalous new Ferulago (Apiaceae) from eastern Turkey. Willdenowia, 37(1): 273-276.
-  Khanahmadi, M. and Janfeshan, K., 2006. Study on antioxidation property of Ferulago angulata plant. Asian Journal of Plant Science, 5(3):521-526.
-  Koocheki, A., Rezvani Moghaddam, P., Asgari, A. and Rostami, R., 2018. Identification and evaluation of agronomic and ecological neglected crops in agroecosystems of Iran: 2- introduction of underutilized and neglected crops. Journal of Agroecology, 10(2): 353-367. (In Persian).
-  Li, J., Luo, Y.W., Wang, Q., Jin, X.X. and Hao, Z.P., 2016. The Impact of different extraction techniques on antioxidant activity of faba bean (Vicia faba L.). Advance Journal of Food Science and Technology, 10(4): 257-261.
-  Lorigooini, Z., Koravand, M., Haddadi, H., Rafieian-Kopaei, M., Shirmardi, H.A. and Hosseini, Z., 2019. A review of botany, phytochemical and pharmacological properties of Ferulago angulata. Toxin Reviews, 38(1):13-20.
-  Lourenço, S.C., Moldão-Martins, M. and Alves, V.D., 2019. Antioxidants of natural plant origins: From sources to food industry applications. Molecules, 24(22):4132.
-  McDonald, S., Prenzler, P.D., Antolovich, M. and Robards, K., 2001. Phenolic content and antioxidant activity of olive extracts. Food Chemistry, 73(1):73-84.
-  McLean, E.O., 1983. Soil pH and lime requirement. Methods of soil analysis: Part 2 Chemical and microbiological properties, 9:199-224.
-  Mirzaaie-Nodoushan, H., Rezaie, M.B. and Jaimand, K., 2001. Path analysis of the essential oil related characters in Mentha spp. Flavour and Fragrance Journal, 16(5): 340-343.
-  Mozafarian, V., 2007. Iranian Flora (Iranian Botany), No. 54 Apiaceae, First Edition, Research Institute of Forests and Rangelands of Iran, Volume III, 416-423. (In Persian).
-  Narimani, R., Moghaddam, M., Ghasemi Pirbaloti, A. and Shokouhi, D., 2017a. The study of morphological diversity, total phenolic contents and antioxidant activity indifferent populations of Nepeta nuda and Nepeta crassifolia in Ardabil and East Azerbaijan provinces. Eco-Phytochemical Journal of Medicinal Plant, 19(5): 13-22. (In Persian).
-  Narimani, R., Moghaddam, M., Ghasemi Pirbalouti, A. and Mojarab, S., 2017b. Essential oil composition of seven populations belonging to two Nepeta species from Northwestern Iran. International Journal of Food Properties, 20:2272-2279.
-  Omidbaigi, R., 2009. Production and processing of medicinal plants. Vol. 2. Razavi Ghods Astan Publication, Mashhad, Iran, 347. (In Persian).
-  Pandotra, P. and Gupta, S., 2015. Biotechnological Approaches for Conservation of Plant Genetic Resources and Traditional Knowledge. In Plant Genetic Resources and Traditional Knowledge for Food Security, Springer, Singapore, 121-135 pp.  
-  Rafieirad, M. and Ghasemzadeh-Dehkordi, K., 2014. Effect of ellagic acid on oxidative stress duo to brain ischemia/hypoperfusion in male rat. Journal of Herbal Drugs, 5(1): 1-6.
-  Ribeiro, J.S., Santos, M.J.M.C., Silva, L.K.R., Pereira, L.C.L., Santos, I.A., da Silva Lannes, S.C. and da Silva, M.V., 2019. Natural antioxidants used in meat products: A brief review. Meat Science, 148: 181-188.
-  Sharifi, H., Khajeh-Hosseini, M. and Rashed-Mohassel, M.H., 2015. Study of seed dormancy in seven medicinal species from apiaceae. Iranian Journal of Seed Research, 2(1): 25-36. (In Persian).
-  Shirwaikar, A., Verma, R., Lobo, R. and Shirwaikar, A., 2009. Phytotherapy- Safety aspects. Natural Product Radiance, 8(1): 55-63.
-  Tabrizi, L., 2007. Evaluation of Ecological Characteristics of a Thoracic Thyme Species in Natural Landscapes and Possibility of Domestication in Low Crop System. Doctoral dissertation, Ferdowsi University of Mashhad, Iran.
-  Taran, M., Ghasempour, H.R. and Shirinpour, E., 2010. Antimicrobial activity of essential oils of Ferulago angulata subsp. carduchorum. Jundishapur Journal of Microbiology, 3(1):10. (In Persian).
-  Zhu, M., Huang, Y., Wang, Y., Shi, T., Zhang, L., Chen, Y. and Xie, M., 2019. Comparison of (poly) phenolic compounds and antioxidant properties of pomace extracts from kiwi and grape juice. Food Chemistry, 271: 425-432.