مطالعه تنوع ژنتیکی ژنوتیپ‌های گل محمدی (Rosa damascena Mill) ایران با روشهای آماری چند متغیره

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشیار، ﺑﺨﺶ ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان کردستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، سنندج. پست الکترونیک: bayzidyousefi@yahoo.com

2 استاد پژوهش، بخش تحقیقات زیست فناوری، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

چکیده

به‌منظور ارزیابی تنوع ژنتیکی گونه مهم معطر و دارویی گل­محمدی (Rosa damascena)، 38 ژنوتیپ این گونه برای بررسی تنوع صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی (دوره گلدهی، ارتفاع پایه، قطر تاج پوشش گیاه، تعداد برگ در پایه، سطح کل سبز گیاه، تعداد گل در پایه، متوسط وزن تر و درصد ماده خشک گل و عملکرد گل در پایه) در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای 87- 1383 در نهالستان تحقیقاتی زاله سنندج ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ­ها از لحاظ صفات مورد بررسی اختلاف معنی­دار (1%≤ p) وجود داشت. میانگین کل عملکرد گل تازه 4/2427 گرم در پایه و ژنوتیپ­های متعلق به نواحی معتدله، سردسیری و مرطوب کشور نسبت به ژنوتیپ­های با منشأ مناطق گرم و خشک عملکرد گل کمتری داشتند. عملکرد گل با ارتفاع و قطرتاج، تعداد برگ و سطح سبز پایه و تعداد گل در پایه همبستگی مثبت و معنی­دار (01/0≥p ) نشان داد. برازش رگرسیون گام به گام نشان داد که تعداد و وزن گل در جهت مثبت و سطح سبز گیاه و دوره گلدهی در جهت منفی اجزاء اصلی عملکرد گل بودند. گروه‌بندی تجزیه خوشه­ای (CA)، با تفکیک بر مبنای عملکرد گل و خصوصیات مناطق منشأ ژنوتیپ­ها مطابقت نسبی داشت. نتایج تجزیه به مؤلفه­های اصلی (PCA) با نتایج CA مطابقت بالایی نشان داد اما تفکیک ژنوتیپی در تجزیه PCA واضح‌تر بود. نتیجه کلی این تحقیق و تجزیه­های CA و PCA بر وجود تنوع ژنتیکی غنی بین ژنوتیپ­ها از لحاظ صفات فنولوژیکی و مورفولوژیکی و امکان استفاده از این تنوع در اصلاح گل‌محمدی مانند بهبود عملکرد گل از طریق گزینش­های مستقیم و غیرمستقیم (از طریق اجزاء عملکرد گل) و یا هیبریداسیون ژنوتیپ­های با فاصله ژنتیکی دورتر به‌منظور استفاده از هتروزیس بالاتر دلالت داشت. 
 

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-Achuthan, C.R., Babu, B.H. and Padikkala, J., 2003. Antioxidant and hepatoprotective effects of Rosa damascena. Pharmaceutical Biology, 41: 357-361.
-Babaei, A., Tabaei-Aghdaei, S.R., Khosh-khui, M., Omidbaigi, R., Naghavi, M.R., Esselink, G.D. and Smulders, M.J.M., 2007. Microsatellite analysis of Damask rose (Rosa damascena Mill.) accessions from various regions in Iran reveals multiple genotypes. BMC-Plant Biology, 7, 12.
-Basim, E. and Basim, H., 2003. Antibacterial activity of Rosa damascena essential oil. Fitoterapia, 74: 394-396.
-Baydar, H. and Baydar, N. G., 2004. The effects of harvest date, fermentation duration and Tween 20 treatment on essential oil content and composition of industrial oil rose (Rosa damascena Mill.). Industrial crops and products, 21: 251–255.
-Chevallier, A., 1996. The encyclopedia of medicinal plants. Dorling Kindersely, London, 336p.
-Jaymand, K., Rezaei, M.B., Tabaei Aghdaei, S.R. and Barazandeh, M.M., 2004. Evaluation of rose essential oil  of different areas of Isfahan province. Pajoohesh & Sazandagi, 65: 86-91 (In Farsi).
-Falconer, D. and  Mackay, F. C., 1996. Introduction to quantitative genetics. Longman Group Ltd, 464P.
Haghi Kashani, A., Arab, M., Tabaei – Aghdaei, S.R., Zeinali, H. and  Roozban, M.R., 2012. The relationship between flower yield and yield components in Damask Roes (Rosa damascena Mill.) in different region of Iran. Journal of Crops Improvement, 14(1): 13-19 (In Persian).
-Kazaz, S., Erbas, S. and Baydar, H., 2009. The effects of storage temperature and duration on essential oil content and composition oil Rose (Rosa damascena Mill.). Turkish Journal of Field Crops, 14: 89-96.
Kazemi, M., Tabaei Aghdaeil, S. R., Shaykholeslami, M.A. and Jafari, A.A., 2007 Evaluation of Variation of flower yield and its components of Rosa damascena Mill in Khuzestan climatic conditions. Iranian Journal of Forest and Rangeland Plants Genetic and Breeding, 15(4): 305-323 (In Persian).
- Kiani, M., Zamani, Z., Khalighi, A. and Fatahi, R., 2009. Survey of genetic variation of Rosa damascena Mill. Landraces using RAPD and morphologic markers. Modern Genetics, 4(2): 25-32 (In Persian).
Kodori, M. R. and Tabaei Aghdaeil, S. R., 2011. Evaluation of flower yield and its components of Rosa damascena Mill landraces in Kerman province. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 23(1):100-110 (In Persian).
-McPherson, M.A., Good, A.G., Topinka, A.K.C. and Hall, L.M., 2004. Theoretical hybridization potential of transgenic safflower (Carthamus tinctorius L.) weedy relatives in the New World. Canadian Journal of Plant Science, 84: 923-934.
-Mahmood, N. S., Piacente, C., Pizza, A., Bueke, A., Khan, I. and Hay, A.J., 1996. The anti- HIV activity and mechanisms of action of pure compounds isolated from Rosa damascene.Biophys. Res. Commun, 229: 73-79.
-Moghadam, M., Mohamadi Shoti, A. and Aghei Sarbarzeh, M., 1994. Multivariate statistical method (Translation). Pishtaz Elm press, Tabriz, Iran, 71p (In Persian).
Nemati Loghmahani. Z., Tabaei Aghdaeil, S. R., Lebaschi, M.H., Jafari, A.A. and Najafi Ashtiani, A., 2011. Use of multivariate analysis in avaluation of Rosa damascena Mill of some ecological areas of Iran. Quarterly Plant and Ecosystem, 28 (7): 121-130 (In Persian).
-Ody, P., 1995. The herb Society’s complete medicine herbal. Dorling Kindersley, London, 192p.
-Ozkan, G., Sagdic, O., Baydar, N. G. and Baydar, H., 2004. Antioxidant and anti-bacterial activities of Rosa damascena flower extracts. Food Science and Technology International, 10: 277-281.
-Probir, K. P., 2013. Evaluation, Genetic Diversity, Recent Development of Distillation Method, Challenges and Opportunities of Rosa damascena: A Review, Journal of Essential Oil Bearing Plants, 16:1, 1-10.
-Rezaei, M.B., Jaymand, K., Tabaei Aghdaei, S.R., Barazandeh, M.M. and Meshki Zadeh, S., 2003. Study of essential oil quantity and quality of Damask rose (Rosa damascena Mill.) of central and North West region of Iran. Iranian Medicinal and Aromatic Plants Research Journal, 19 (4): 339-348 (In Farsi).
-Sefidkon, F., 2017. The necessity of using cultivars and genotypes of Rosa damascena . Journal of Nature of Iran, 3(4), 88.
-Tabaei Aghdaeil, S. R. and Babaei, M., 2001. Study of genotypic differences for drought responses at early growth stages in Rosa damascena Mill. Iranian Journal of Forest and Rangeland Plants Genetic and Breeding, 8(1): 113-125 (In Persian).
-Tabaei Aghdaei, S,R., Rezaei, M.B. and Jaymand, K., 2002. Evaluation of variation of flower yield in the Damask rose (Rosa damascena Mill.) genotypes of Kashan (Iran). Iranian Journal of Forest and Rangeland Plants Genetic and Breeding, 9: 99-111 (In Persian).
-Tabaei - Aghdaei, S.R. Farhangian, S. and Jafari, A.A., 2005. Yield components in genotypes of Damask rose (Rosa damascena Mill.) Central regions of the country using path analysis. Iranian journal Specialized plants and ecology, 1: 45-54 (In Persian).
-Tabaei-Aghdaei, S.R., Babaei, A., Khosh-Khui, M., Jaimand, K., Rezaee, M.B., Assareh, M.H., Naghavi, M.R., 2007. Morphological and oil content variations amongst Damask rose (Rosa damascena Mill.) landraces from different regions of Iran . Scientia Horticulturae, 113(1): 44-48.
Tabaei – Aghdaei, S.R., Golab GhadakSaz, R. and Jafari, A.A., 2010. Correlation between flower yield and different characteristics in Rosa damascena Mill. Iranian Journal of Horticultural Science and Technology, 11(1): 61-70 (In Persian).
Tabaei – Aghdaei, S.R., Kazemi, M. and Jafari, A.A., 2011. Quantitative and qualitative traits associations in Rosa damascena under the climatic conditions of Khuzistan, Iran. Journal of Ecological Agriculture, 3(1): 83-95 (In Persian).
-Yousefi, B., Tabaei-Aghdaei, S.R. and Assareh, M.H., 2005. Investigation of variation among different genotypes of Rosa damascena Mill. In terms of rooting of cuttings and seedling growth in Kurdistan. Iranian Journal of Forest and Rangeland Plants Genetic and Breeding, 13 (1): 27-1(In Persian).
-Yousefi, B., Tabaei-Aghdaei, S.R. and Assareh, M.H., 2009a. Evaluation of genetic variation and correlation of morphological and phonological characteristics and their effects on flower yield of Rosa damascena Mill accessions in Kurdistan. Final report of Research Institute of Forest and Rangelands (RIFR), No: 5064 (In Persian).
-Yousefi, B., Tabaei-Aghdaei, S.R., Darvish F. and Assareh, M.H., 2009b. Flower yield performance and stability of various Rosa damascena Mill. Landraces under different ecological conditions. Scientia Horticulturae, 121: 333–339.
- Yousefi, B., Tabaei – Aghdaei, S.R. and Safari, H., 2015. Variation in flower yield and essential oil in 25 accessions of Rosa damascena Mill. in climatic conditions of Kermanshah, Iran. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 23(1):134-141 (In Persian).
-Zeinali, H., Tabaei Aqdaei, S.R., Askarzadeh, M., Kianipour, A. and Abtahi, S.M., 2007. Study of relationship between flower function and components in Rosa damascene genotypes, Science-Research Periodical of fragrant and medicinal herbs in Iran, 23(2): 195-203(In Persian).