تاثیر شرایط رویشگاه بر برخی متابولیت‌های ثانویه، رنگدانه‌های فتوسنتزی، یون‌های معدنی و فعالیت آنتی-اکسیدانی سیاه‌تاغ (Haloxylon aphyllum Iljin)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

2 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد. پست الکترونیک: hsodaie@yazd.ac.ir

3 دانشیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

4 استادیار پژوهشی بخش تحقیقات جنگل و مرتع، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی، استان یزد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، یزد، ایران

5 استادیار، دانشکده منابع طبیعی و کویرشناسی، دانشگاه یزد

چکیده

DOR:
98.1000/1735-0891.1398.27.268.54.2.1578.32
سیاه­ تاغ (Haloxylon aphyllum Iljin) از گونه­ های سازگار در مناطق بیابانی است که علاوه بر تثبیت ماسه­ های روان، سازگاری مناسبی با اراضی شور دارد. تجمع متابولیت­ ها در تنظیم اسمزی گیاه نقش مهمی دارند و اهمیت نسبی این مواد، با توجه به گونه­ گیاهی، رویشگاه و شدت تنش متفاوت است. ازاین‏رو به­منظور بررسی تأثیر شرایط رویشگاه بر رنگدانه­ های فتوسنتزی، فعالیت آنتی‌اکسیدانی، اسیدهای آمینه، قندهای محلول و محتوای یونی سیاه­ تاغ، آزمایشی در دو منطقه در شهرستان بافق با شرایط خاکی متفاوت (خاک شور-سدیمی پلایا و غیر شور تپه­ماسه­ای) در سال 1395 انجام شد. داده های به روش یک طرفه تجزیه واریانس شدند. نتایج نشان داد که میزان کلروفیل، کاروتنوئید، آنتوسیانین، فنل و میزان فعالیت‌های آنتی­ اکسیدانی در بین دو رویشگاه، در سطح احتمال یک درصد متفاوت بود. میانگین شاخص‌های فوق در خاک‌های با شوری بالای در رویشگاه پلایا نسبت به رویشگاه تپه‌ماسه­ا­ی بیشتر بود. از بین اسیدهای آمینه مورد بررسی، میانگین میزان اسید آسپارتیک، اسید گلوتامیک، گلیسین و گلوتامین در سیاه‌تاغ رشد کرده در رویشگاه ماسه­ ای به‌ترتیب با 27/13،‌ 66/13، 01/17 و 21/12 میکروگرم بر گرم نسبت به رویشگاه پلایا بیشتر بود. از لحاظ سایر اسیدهای آمینه در بین دو رویشگاه تفاوت معنی­داری مشاهده نشد. تفاوت بین رویشگاه ها برای قندهای محلول معنی دار بود  (p<0.01) و میانگین قندهای محلو ل در رویشگاه ماسه­ای (24/26 میلی­گرم بر گرم وزن خشک) نسبت به  پلایا (26/13 میلی­گرم برگرم وزن خشک) بیشتر بود. در کل با توجه به نتایج به‌دست‌آمده مشخص شد  که سیاه­ تاغ با بهبود فعالیت­های آنتی‌اکسیدانی، افزایش محتوای رنگدانه­ ای و تعدیل غلظت یون­ها به ­ویژه تجمع پتاسیم در اندام خود با شوری مقابله نموده و نقش سایر اسمولیت­ ها مانند اسیدهای آمینه و قندهای محلول در مقاومت گیاه به شرایط تنش خشکی و محیط­ هایی با شوری کمتر از اهمیت بیشتری برخوردار بود.

کلیدواژه‌ها


-  Arnon, A.N., 1967. Method of extraction of chlorophyll in the plants. Agronomy Journal. 23: 112-121
-  Chalker-Scott, L., 1999. Environmental significance of anthocyanin in plant stress responses. Photochemistry and Photobiology, 70: 1-9.
Fallahifar, F, Mosleh arany, A, Tabandeh saravi, A , Dashti, H. 2017. Diversity of the pigment, proline, soluble sugar and ion content of three populations of haloxylon ammodendron, desert ecosystem engineering journal, 6 (14): 1-10.
-  Farooq, M.T., Aziz, S.M.A., Basra, M.A. and Rehman, H., 2008. Chilling tolerance in hybrid maize induced by seed priming with salicylic acid. Blackwell Journal of Agronomy and Crop Science, 194: 161-168.
-  Gee, G. W. and Bauder, J. W., 1986. Particle- size analysis, hydrometer method. P. 404-408.
-  Giusti, M.M. and  Wrolstad, R.E., 2003. Acylated anthocyanins from edible sources and their applications in food systems. Biochemical Engineering Journal, 14(3): 217-225.
-  Gong, J. R., Zhao, A., Fhuang, Y., Mzhang, X. S., and Zhang. C. L., 2006. Water relations, gas exchange, photochemical efficiency, and per oxidative stress of four plant species in the Heine drainage basin of northern China, Photosynthetica, 44 (3): 355-364.
-  Gull, B., Weber, D.J., and Khan, M.A., 2000. Effect of salinity and planting density on physiological responses of Allenrolfea occidentalis. Western North American Naturalist, 60 (2):188-197.
-  He, F., Mu, L., Yan, G. L., Liang, N. N., Pan, Q. H., Wang, J. and  Duan, C. Q., 2010. Biosynthesis of anthocyanins and their regulation in colored grapes. Molecules, 15(12): 9057-9091.‏
-  Joshi, A. J., and Iyengar, E. R. R. 1987. Effects of seawater salinity on free amino acids and mineral ions in Suaeda nudiflora Moq. Proceedings: Plant Sciences, 97(4): 309-314.‏
-  Juan, M., Rivero, R. M., Romero, L. and  Ruiz, J. M., 2005. Evaluation of some nutritional and biochemical indicators in selecting salt resistant tomato cultivars. Environmental and Experimental Botany, 54(3): 193-201.
-  Kennedy, B. F. and De Filippis, L. F., 1999. Physiological and oxidative response to NaCl of the salt tolerant Grevillea ilicifolia and the salt sensitive Grevillea arenaria. Journal of plant physiology, 155(6):746-754.‏
-  Koyro, H. W., 2006. Effect of salinity on growth, photosynthesis, water relations and solute composition of potential cash crop halophyte Plantago coronopus (L.). Environmental and Experimental Botany, 56: 136-149.
-  Loggini, B., Scartazza, A., Brugonli, E. and Navari-Izzo, F., 1999. Antioxidative defense system, pigment composition, and photosynthetic efficiency in two wheat cultivars subjected to drought. Plant Physiology, 119: 1091-1099.
-  Mirnia, S.KH. and Mohamadian, M., 2003. Rice (Nutrient disorders and nutrient management Edt. Doberman, A. 2000
-  Mohammad dost shiri, A., Safarnejad, A., Hamidi, H. 2009. Morphological and biochemical characterization of Ferula assafoetida in response to salt stress, Iranian Journal of rangelands and forests plant breeding and genetic research.17 (1): 38-49. (In Persian).
Mosleh arani, A., Zamani, Z., Sodaeizade, H. and Moradi, Gh., 2016.  Investigating seasonal changes of proline, soluble sugars and ion contents in hammada salicornica habitats with various soil conditions in bafgh area, Yazd province, rangeland, 10(3): 247-255. (In Persian).
-  Munns, R. and James, R.A., 2003. Screening methods for salinity tolerance: a case study with tetraploid wheat. Plant and Soil, 253: 201-218
-  Nabati, J., Kafi, M., Masoumi, A., Zare Mehrjerdi, M., Boroumand Rezazadeh, E., Khaninejad, S., 2018. Salinity stress and some physiological relationships in Kochia (Kochia scoparia). Environmental Stresses in Crop Sciences, 11(2), 401-412.
-  Omidi, H., Movahadi, P. F., and Movahadi, P. S., 2012. The effect of salicylic acid and scarification on germination characteristics and proline, protein and soluble carbohydrate content of Prosopis (Prosopis farcta L.) seedling under salt stress.‏ Iranian Journal Of Range And Desert Research, 18, 4(45):608-623. (In Persian).
-  Parida, A. K., and Das, A. B., 2005. Salt tolerance and salinity effects on plants: a review. Ecotoxicology and environmental safety, 60(3): 324-349.‏
-  Pessarkli, M., 1999. Hand book of Plant and Crop Stress. Marcel Dekker Inc.697.
-  Piri, I., Keshtegar, M., Tavassoli, A., and Babaeian, M., 2017. Effect of salinity on osmotic adjustment, yield and essence of local landraces ajowan (Trachyspermum Ammi L.).‏ Journal of crop ecophysiology (Agriculture Science), 11(3):519-533. (In Persian). 
-  Rad, M. H., Soltani, M., Zare, M. and Tagamolian, M., 2014. Effects of drought stress on some physiological and morphological characteristics in different populations of black saxual (Haloxylon aphyllum). Iranian Journal of Range and Desert Research, 21:4 (In Persian).
-  Razmjoo, K., Heydarizadeh, P., and Sabzalian, M. R., 2008. Effect of salinity and drought stresses on growth parameters and essential oil content of Matricaria chamomile. International Journal of Agriculture & Biology, 10(4), 451-454.‏
-  Rhoades, J. D., 1996. Salinity: Electrical conductivity and total dissolved solids. Methodsof Soil Analysis Part 3; Chemical Methods, (methods of soil an3), 417-435.‏
-  Rhodes, D. and Hanson, A.D., 1993. Quaternary ammonium and tertiary sulfonium compounds in higher plants. Annual Review of Plant Physiology and Plant Molecular Biology, 44: 357–384.
-  Rigoyen JJ, Emerich DW, and Sanchez-Diaz M. 1992. Alfalfa leaf senescence induced by drought stress: photosynthesis, hydrogen peroxide metabolism, lipid peroxidation and ethylene evolution. Physiol Plant, 84:67-72.
-  Saeedpour, S., 2011. Effect of salinity on growth, chlorophyll content and ions uptake of rice cultivars (Oryza sativa) cultivars. Agronomy Journal (Pajouhesh & Sazandegi), 102: 2-1.(In Persian).
-  Shao, H.B., Chu, L.Y., Wu, G., Zhang, J.H., Lu, Z.H., and Hu, Y.C., 2007. Changes of some anti-oxidative physiological indices under soil water deficits among 10 wheat (Triticum aestivum L.) genotypes at tillering stage. Colloids and Surfaces B: Bio interfaces, 54(2): 143-149.
-  Shimada, K., Fujikawa, K., Yahara, K. and Nakamura, T., 1992. Antioxidative properties of xanthan on the autoxidation of soybean oil in cyclodextrin emulsion. Journal of Agricultural and Food Chemistry, 40(6): 945-948
-  Singh, A.K., 2004. The physiology of salt tolerance in four genotypes of chickpea during germination. Journal of Agricultural Science and Technology, 6: 87-93.
-  Singleton, V.L., and Rossi, J.A., 1965. Colorimetry of total phenolics with phosphomolybdic phosphotungstic acid reagents. American Journal of Enology and Viticulture, 16(3): 144-158.
-  Sultana, S., Ripa, F.A. and Hamid, K., 2010.Comparative antioxidant activity study of some commonly used spices in Bangladesh. Pakistan Journal of Biological Sciences, 13(7):340-343.
-  Tavakoli niya, A., Assareh, M., Shariat, A., Bakhshi-khaniki, G. 2016. Effects of salinity stress on morphological and physiological parameters in three Eucalyptus species., Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding And Genetic Research.  24(1), 42-53. (In Persian)
-  Yamamoto, Y., 2001. Quality control of photosystem II. Plant Cell Physiology, 42: 121–128.