بررسی سیستم گرده‌افشانی و میزان خودناسازگاری در دو گونه مرزه سهندی Satureja sahendica و مرزه بختیاری S. bachtiarica

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دکتری اصلاح نباتات، مؤسسه تحقیقات جنگل‏ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، نویسنده و مسئول مکاتبات، پست الکترونیک: shariat@rifr-ac.ir

2 استاد پژوهش، مؤسسه تحقیقات جنگل‏ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

چکیده

DOR:
98.1000/1735-0891.1398.27.204.54.2.1576.32

آگاهی از سیستم گرده‌افشانی و میزان خودناسازگاری گونه‏های گیاهی، اولین گام در اتخاذ روش اصلاحی مناسب است. این مطالعه به‌منظور بررسی میزان خودناسازگاری و درصد خودگشنی و دگرگشنی دو گونه‏ مرزه بومی ایران شامل مرزه سهندی Satureja sahendica و مرزه بختیاری S.bachtiarica انجام گردید. به این منظور تعدادی از گل‌آذین‏های هر ژنوتیپ را برای انجام خودگشنی اجباری با پاکت پوشانیده و به تعداد دیگری از گل‌آذین‏ها، اجازه گرده‌افشانی آزاد داده شد. همچنین میزان زنده‌مانی دانه‏ گرده و میزان پذیرش کلاله تعیین گردید. ریخت‌شناسی گل نیز با مطالعه صفات مختلفی ازجمله طول گل، طول کاسبرگ، طول بساک، طول خامه، طول میله پرچم، شکل خامه، شکل کلاله، طول تخمدان، موقعیت قرارگیری پرچم‏ها نسبت به یکدیگر و موقعیت قرارگیری پرچم‏ها نسبت به مادگی انجام شد. شاخص خودناسازگاری در مرزه بختیاری و سهندی به‌ترتیب 96 و 79 درصد تعیین گردید. نتایج حاصل از این تحقیق، بیانگر نیمه خودگشن بودن دو گونه مرزه مورد مطالعه می باشد که می‌تواند نویدی برای تولید بذر هیبرید از طریق تلاقی‏های بین و درون گونه‏ای باشد. از نتایج کاربردی این تحقیق که می‌توان در برنامه اهلی کردن و اصلاح دو گونه مذکور استفاده نمود، زمان مناسب دورگ‌گیری در مرزه بختیاری و سهندی است که به‌ترتیب در روزهای پنجم و ششم بعد از باز شدن گل‏ها تعیین شد. در این مرحله کلاله‌ها در اوج پذیرش هستند و می‌توانند با استفاده از گرده گل‏هایی که دو روز به بازشدن آنها باقی مانده و دارای حداکثر درصد زنده‌مانی هستند، گرده‌افشانی شوند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-  Atlan, A., Gouyon, P. H., Fournial, T., Pomente, D. and Couvet, D. (1992), Sex allocation in a hermaphroditic plant: the case of gynodioecy in Thymus vulgaris L. Journal of Evolutionary Biology, 5: 189-203. Doi:10.1046/j.1420-9101.1992.
5020189.x
-  Bateman, A. J. 1956. Cryptic self-incompatibility in the wallflower: Chieranthus chieri L. Heredity 10: 257-261.
-  Cruden, R.W. (1977). Pollen/ovule ratios: a conservative indicator of breeding systems in flowering plants. Evolution 31: 32–46.
-  Dafni, A. (1992). Pollination Ecology: A Practical Approach. Oxford University Press, Oxford, UK.
-  Ehdaei, B. (1993). Plant Breeding, third edition. Shahid Chamran University Press, Ahvaz, 662pp (In Persian).
-  Erdtman, G. 1969. Handbook of Palynology: Morphology, Taxonomy, Ecology. Munksgaard; Copenhagen, Denmark. 486 pp.
-  Jamzad, Z. 2009. Thymus and Satureja species of Iran, Research Institute of Forest and Rangelands publication, 171 pp (In Persian).
-  Khatun S. T., Flowers J. (1995). The estimation of pollen viability in rice. Journal of Experimental Botany 46: 151-154.
-  Koseva, B. , Crawford, D. J., Brown, K. E., Mort, M. E. and Kelly, J. K. (2017), The genetic breakdown of sporophytic self‐incompatibility in Tolpis coronopifolia (Asteraceae). New Phytol, 216: 1256-1267. doi:10.1111/nph.14759
-  Letswaart, J.H. (1980). A taxonomic revision of genus Origanum (Labiateae). PhD Thesis, Leiden Botanical Series 4. Leiden University Press, The Hague.
-  Nasimi Doost Azgomi, R., Zomorrodi, A., Nazemyieh, H., Fazljou, S. M. B., Sadeghi Bazargani, H., Nejatbakhsh, F., Ahmadi AsrBadr, Y. (2018). Effects of Withania somnifera on Reproductive System: A Systematic Review of the Available Evidence. BioMed Research International, Article ID 4076430, 17p. Doi:10.1155/2018/4076430
-  Nettancourt, D. (1977). Incompatibility in angiosperms. New York, Springer Verlag, 122p.
-  Norton J. D. (1966). Testing of plum pollen viability with tetrazolium salts. Journal of the American Society for Horticultural Science 89: 132-134.
-  Ollerton J, Winfree R, Tarrant S. (2011). How many flowering plants are pollinated by animals? Oikos 120:321–326.
-  Reith M, Baumann G, Claßen-Bockhoff R, Speck T. (2007). New insights into the functional morphology of the lever mechanism of Salvia pratensis. Annals of Botany 100: 393–400.
-  Rodríguez-Pérez, J. and Traveset, A. (2016). Effects of flowering phenology and synchrony on the reproductive success of a long-flowering shrub, AoB PLANTS, 8, 1- plw007, Doi:10.1093/aobpla/plw007
-  Sanchez, A.M., Albert, M.J., Rodrı´guez, M., Escudero, A. (2012). Extended flowering in a Mediterranean shrub: seasonal variability in seed quality and quantity. Flora, 207:821–827.
-  Sefidkon, F., Jamzad, Z., Barazandeh, M.M. (2005). Essential oil of Satureja bachtiarica Bunge, a potential source of carvacrol. Iran. J. Med. Aromatic Plants, 4: 425–439.
-  Shariat, A., Karimzadeh, G., & Assareh, M. H. (2013). Karyology of Iranian Endemic Satureja (Lamiaceae) Species. Cytologa, 78(3): 305–312. doi:10.1508/cytologia.78.305.
-  Shariat, A., Karimzadeh, G., & Assareh, M. H. and Hadian, J. (2017). Variations of physiological indices and metabolite profiling in Satureja khuzistanica in response of drought stress. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 25(2): 174-192 (In Persian).
-  Shariat, A., Karimzadeh, G., & Assareh, M. H. and Hadian, J. (2018a). A promising application of drought stress for increasing product quality of Iranian endemic Satureja sahendica Bornm, medicinal plant. Iranian Journal of Field Crop Science, 49(1): 167-177 (In Persian). Doi: 10.22059/ijfcs.2017.228905.654289
-  Shariat, A., Karimzadeh, G., Assareh, M. H., & Hadian, J. (2018b). Metabolite profiling and molecular responses in a drought-tolerant savory, Satureja rechingeri exposed to water deficit. 3 Biotech, 8(11), 477. Doi: 10.1007/s13205-018-1491-9
-  Shariat, A., Karimzadeh, G., Assareh, M. H., Loureiro, J. (2018c). Relationships between genome size, ecological and morphological traits in five satureja (lamiaceae) species. Iranian Journal of Botany, 24 (2): 163-173. Doi: 10.22092/ijb.2018.122705.1211
-  Silva, J. L., Brennan, A. C., & Mejías, J. A. (2016). Population genetics of self-incompatibility in a clade of relict cliff-dwelling plant species. AoB Plants, (May), plw029. Doi:10.1093/aobpla/plw029
-  Singh M. B., O'Neill, P. M.; Knox, R. B. (1985). Initiation of postmeiotic beta-galactosidase synthesis during microsporogenesis in oilseed rape. Plant Physiology, 77: 225-228.
-  Subaşi, Ü., & Güvensen, A. (2011). Breeding systems and reproductive success on Salvia smyrnaea. Turkish Journal of Botany, 35: 681–687. Doi:10.3906/bot-1012-105
-  Tandon, R., Manohara, T. N., Nijalingappa, B. H. M., & Shirvanna, K. R. (2001). Pollination and pollen-pistil interaction in oil palm, Elaeis guieesis. Annals of Botany, 87: 831–838.
-  Therios, L. (2009). Olives. Oxford UK. CABI Press. 256p.
-  Trognitz B. R. (1991). Comparison of different pollen viability assays to evaluate pollen fertility of potato dihaploids. Euphytica, 56: 143-148.
-  Weimark, R. (1963).Sklnes flora. Lund. Institute of Genetic, University of Lund, Sweden.
-  Westerkamp C, Claßen-Bockhoff R. (2007). Bilabiate flowers: the ultimate response to bees? Annals of Botany, 100: 361–374.