بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی صفات مؤثر بر عملکرد علوفه در 11 جمعیت گونه Poa prathensis از استان زنجان

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیأت علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان

2 عضو هیأت علمی دانشگاه زنجان.

3 عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.

چکیده

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی توده‌های Poa prathensis استان زنجان، 10 جمعیت جمع‌آوری شده از سطح استان زنجان، در قالب طرح کاملاً تصادفی نامتعادل با پایه چهار تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان طی سالهای 82 و 83 مورد ارزیابی قرار گرفتند. عملکرد علوفه خشک و 19 صفت مورفولوژیکی مورد مطالعه قرار گرفت. داده‌های مربوط به صفات اندازه‌گیری شده در هر یک از سالهای 82 و 83 به‌صورت جداگانه تجزیه شدند و با استفاده از طرح کرت‌های خرد شده در زمان 7 صفت مورد تجزیه واریانس مرکب قرار گرفتند. اختلاف معنی‌داری میان جمعیتها برای تمام صفات مورد مطالعه مشاهده گردید که نشان دهنده وجود تنوع ژنتیکی در جمعیتها جمع‌آوری شده استان زنجان می‌باشد. با تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، 3 مؤلفه اول 88 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. تاریخ ظهور خوشه، تاریخ گرده‌افشانی، تاریخ رسیدگی بذر و وزن بذر با علامت مثبت و تعداد ساقه با علامت منفی مهمترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در مؤلفه دوم طول برگ پرچم، وزن برگ و طول خوشه و در مؤلفه سوم نیز عرض برگ، عرض کانوپی و فاصله برگ پرچم تا خوشه از مهمترین صفات بودند. نتایج حاصل از تجزیه خوشه‌ای، 10 جمعیت ارزیابی شده را در 4 گروه متفاوت قرار داد. گروه اول دارای بیشترین ارتفاع بوته و طول برگ بوده و خوشه دوم نسبت برگ به ساقه بالا و بیشترین عرض کانوپی را داشت. خوشه سوم از ویژگیهایی چون عملکرد علوفه متوسط، ارتفاع متوسط و تاریخ رسیدگی متوسط برخوردار بود. گروه چهارم نیز زودرس، پاکوتاه و دارای عملکر علوفه پایین بود. در نهایت با پراکنش جمعیتها براساس سه مؤلفه اول، تطابق خوبی بین تجزیه کلاستر و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی مشاهده گردید.vvv

کلیدواژه‌ها


1- زبرجدی، ع.، میرزایی ندوشن، ح.، کریم‌زاده، ق.، 1380. بررسی تنوع ژنتیکی گونه مرتعی Bromus tomentellus  با استفاده از روشهای آماری چند متغیره. پژوهش و سازندگی، شماره 51.ص2.
2- جعفری، ع.،1380.تعیین فاصله ژنتیکی 29 ژنوتیپ چچم دائمی(Lolium perenne) از طریق تجزیه کلاستر براساس عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیکی. نشریه تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. شماره 6. ص 79.
3- کریمی، ه.، 1374. اسامی گیاهان ایران. مرکز نشر دانشگاهی. تهران.
4- کوچکی، ع.، خیابانی، ح.، سرمدنیا، غ.، 1372. تولید محصولات زراعی. انتشارات دانشگاه فردوسی مشهد. 638ص.
5- مظفریان، و.،1375. فرهنگ نامهای گیاهان ایران. انتشارات فرهنگ معاصر.ص 420.
6- Rechinger, Karl Heinz.1970. Flora Iranica.Vol.70, Graze,Austria.
7- Steel,R.G.D. and J.H.Torrie.1980. Principles and procedures of statistics: A biometrical approach. Second edition. Mc Graw Hill book company,London,633 pages.
8- Berdahl, J.D., H.F. Mayland, K.H. Asay,and P.G.Gefferson.1999. Variation in agronomic and morphological traits among Russin wildrye accessions. Crop Science,39:1890-1895.
9- Casler, M.D. 1995. Pattern of variation in a collection of prennial ryegrass. Crop Science,35:1169-1171.
9- Hymphreys, M.O. 1991. a genetic approach to the multivariate differentiation of prennial ryegrass (Lolium prenne L.) populations. eredity,66: 437- 443.
10- Jackson, J.E. 1991. A user’s guide to principal components.Wily, New York.