ارزیابی تنوع ژنتیکی شبدر قرمز در کلکسیون بانک ژن گیاهی ملی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

چکیده

شبدر قرمز (Trifolium pratense) گونه علوفه‌ای چند ساله‌ای است که در بعضی از نقاط دنیا از جمله، ایران به‌عنوان گونه زراعی علوفه‌ای مورد کشت قرار می‌گیرد. بذرهای 213 توده شبدر قرمز موجود در بانک ژن گیاهی ملی ایران در مزرعه آزمایشی در کرج در طی سالهای 1382 و 1383 مورد ارزیابی قرار گرفتند. ضریب تغییرات فنوتیپی و شاخص شنون تنوع بالایی را در صفات زراعی- مورفولوژیکی نشان دادند. عادت رشد افراشته به عنوان یک صفت مطلوب زراعی در 1/15 درصد از توده‌ها مشاهده گردید. طول ساقه در گلدهی از 5 تا 65 سانتیمتر با میانگین 6/30 سانتیمتر متغیر بود. چهار توده جمع‌آوری شده از ارومیه، اراک، بابل، درگز و سردشت با طول ساقه بیش از 50 سانتیمتر مناسبترین ژرم پلاسم‌ها برای استفاده در تحقیقات به‌نژادی برای این صفت هستند. تنوع زیاد در زمان گلدهی نشان‌دهنده قابلیت بالای این گونه برای به‌نژادی در این صفت جهت نیل به گروههای زودرس، متوسط‌رس و دیررس می‌باشد. نتایج رگرسیون، همبستگی خطی بین طول ساقه در گلدهی با صفات کرکداری، تعداد روز تا گلدهی و عادت رشد نشان داد. گروه‌بندی مواد با استفاده از تجزیه خوشه‌ای به تفکیک منشأ ژرم پلاسم چهار خوشه مجزا را ظاهر ساخت. در این تجزیه توده‌هایی با آب و هوای مشابه در منشأ جمع‌آوری در کنار یکدیگر قرار گرفتند. با توجه به وجود تنوع بالا در خزانه ژنتیکی اولیه این گیاه، مجموعه ژرم‌پلاسم شبدر نگهداری شده در بانک ژن گیاهی ملی ایران می‌تواند نقش کلیدی در تحقیقات به‌نژادی شبدر قرمز در کشور ایفا نماید.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


جعفری، ع.ا.، ضیایی‌نسب، م، حسام‌زاده س.م. و مداح‌عارفی، ح.، 1383. ارزیابی ژنتیکی عملکرد علوفه و بذر در جمعیتهای شبدر قرمز (T. pratense) با استفاده از روشهای آماری تجزیه چند متغیره. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، شماره 12، صفحات 91 تا 109.
زمانیان، م.، 1384. بررسی اثر فصل کاشت بر تولید علوفه گونه‌های شبدر نهال و بذر، جلد 21 شماره 2 صفحات 159 تا 173.
عباسی، م.ر.، 1382. تنوع ژنتیکی در کلکسیون سورگوم بانک ژن ملی ایران. نهال و بذر، جلد 19 شماره 3: 367-353
عباسی، م.ر.، 1385. گزارش نهایی طرح "جمع آوری، شناسایی و ارزیابی ذخایر توارثی جنس شبدر به منظور حفاظت و استفاده". مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال، سازمان تحقیقات و آموزش کشاورزی.
 مظفریان، و.ا.، 1375. فرهنگ گیاهان ایران، انتشارات فرهنگ معاصر.
میرزایی‌ندوشن، ح.، 1375. توارث فرم رویشی در توده‌های شبدر قرمز. پژوهش و سازندگی، شماره 32، صفحات 24 تا 26.
Ayana, A. and Bekele, E., 1998. Geographical patterns of morphological variation in sorghum (Sorghum bicolor (L.) Moench) germplasm from Ethiopia and Eritrea: qualitative characters. Hereditas Landskrona, 129: 3, 195-205.
Cameron, D.F., 1983. To breed or not to breed. Pp. 238-250 in Genetic Resources of Forage Plants (J.G. McIvor and R.A. Bray, eds.). CSIRO, East Melbourne.
Crochemore, M.L., Huyghe, C., Ecalle, C. and Julier, B., 1998. Structuration of alfalfa genetic diversity using agronomic and morphological characteristics, relationship with RAPD markers. Agronomie, 18: 79-94.
Dabkevièienë, G. and Dabkevièius, Z., 2005.Evaluation of wild red clover (Trifolium pratense L.) ecotypes and hybrid populations (Trifolium pretense L. * Trifolium diffusum Ehrh.) for clover rot resistance Sclerotinia trifoliorum Erikss.). BIOLOGIJA, Nr. 3. P. 54–58
Dong, Y.S., Zhuang, B.C.,. Zhao, L.M, Sun, H. and He, M.Y., 2001. The genetic diversity of annual wild soybeans grown in China. Theoretical Applied Genetics, 103: 98-103.
Egan, A.R., Wanapat, M., Doyle, P.T., Dixon, R.M. and Pearce, G.R., 1986. Production limitations of intake, digestibility and rate of passage. In: Blair, G.J., Ivory, D.A. and Evans, T.R. (eds), Forages in Southeast Asian and South Pacific Agriculture. ACIAR Proceedings No. 12, ACIAR, Canberra, pp. 104-110.
 Fehr, W.R. 1987. Principles of cultivar development: Vol. 1. Theory and technique. McGraw Hill, New York.
 Frame J. Charlto J.F.L. and Laidlaw A.S. 1998. Temprate forage legume. CAB Iternatinoal, Wallingford, Oxon, OX10 8 DE, UK.
Quesenberry, K.H., 1996. Clover and special purpose legumes. Germplasm Status report, the clover and special purpose legumes crop germplasm committee, USDA, USA.
Shannon, C.E., 1948. A mathematical theory of communication. Bell Syst. Techn. Journal 27: 379-423, 623-656.
 
Smith, S.E., Al-Doss, A. and Warburton, M., 1991. Morphological and agronomic variation in North African and Arabian alfalfa. Crop Science 31: 1159-1163.
Rechinger, K.H., 1984. Flora Iranic. No: 157, 73-79.
Taylor, N.L., 1985. Clover science and technology. Madison , Wisconsin , USA.
Taylor, N.L., 1982. Registration of gene marker germplasm for red clover. Crop Science: 22:1269.
Taylor, N.L., 1990. The true clovers. p. 177-182. In: J. Janick and J.E. Simon (eds.), Advances in new crops. Timber Press, Portland, OR.
Ulloa, O.,Ortega, F. and Campos, H., 2003. Analysis of genetic diversity in red clover (Trifolium pratense L.) breeding populations as revealed by RAPD genetic markers. Genome, 46:529-35.
Wabrton, M.L. and Smith S.E., 1993. Regional diversity in nondormant alfalfa from India and the Middle East. Crop Science 33: 252-258.
Wexelsen, H., 1932. Segregations in red clover (Trifolium pratense L.). Hereditas (Lund, Swed.) 16:219–240.
Zohary, M. and Heller, D., 1984. The genus Trifolium. (Trifolium) 361.