بررسی وراثت‌پذیری ویژگی‌های آگرو- مورفولوژیکی و ارتباط تنوع ژنتیکی با عوامل جغرافیایی در جمعیت‌های وحشی گندم اینکورن غرب و شمال‌غرب کشور

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

2 استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

3 استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

4 دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام

چکیده

به‌منظور بررسی وراثت­پذیری صفات آگرو-مورفولوژیکی و همچنین ارتباط تنوع ژنتیکی با عوامل جغرافیایی در جمعیت­های گندم وحشی اینکورن (41 جمعیت شامل 33 جمعیت از گونه T. boeoticum و 8 جمعیت از گونه T. urartu) آزمایشی در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار در ایستگاه تحقیقاتی دانشگاه تبریز انجام شد. بر اساس نتایج تجزیه واریانس بین جمعیت­ها از نظر کلیۀ صفات به‎جز تعداد کل پنجه­ها و پنجه­های بارور اختلاف معنی­داری وجود داشت. مقایسه میانگین گروهی نیز اختلاف معنی­داری را بین دو گونه مورد بررسی از نظر تمامی صفات به‎جز عرض برگ، وزن کل سنبله­ها و شاخص برداشت نشان داد. مقادیر وراثت­پذیری و ضرایب تنوع نیز بیانگر سطح بالایی از تنوع صفات آگرو- مورفولوژیک در این گونه­ها بودند. بر اساس ضرایب همبستگی رابطه مثبت و معنی­داری بین بیشتر صفات مشاهده شد. باوجوداین تنها همبستگی بین عرض جغرافیایی با طول سنبله و ارتفاع از سطح دریا با تعداد کل پنجه­ها مثبت و معنی­دار بود. دندروگرام­های حاصل از تجزیه خوشه‌ای جمعیت­ها را بر اساس کلیه صفات مورد بررسی و همچنین عوامل جغرافیایی به‎ دو گروه کلی تفکیک کردند. به‎طوری‌که گروه­بندی جمعیت­ها بر اساس هر دو تجزیه تا حد زیادی منطبق با یکدیگر بود و جمعیت­ها به‎دلیل داشتن ارتفاع از سطح دریا و عرض جغرافیایی تقریباً یکسان در یک گروه قرار گرفتند. در این مطالعه تنوع فوق­العاده­ای از گندم­های اینکورندر استان­های کرمانشاه و لرستان مشاهده شد که بیانگر توجه ویژه به ژرم­پلاسم­­های این مناطق بود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-Ahmadi, J. and Pour-Aboughadareh, A., 2015. Allelic variation of glutenin and gliadin genes in Iranian einkorn wheat. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences, 7: 168-179.
-Asma, B.M., Kan, T. and Birhanli, O., 2007. Characterization of promising apricot (Prunus armenica L.) genetic resources in Malatya, Turkey.  Genetic Resources and Crop Evolution, 54: 205-212.
-Baldocchi D.D., Verma, S.B. and Rosenberg, N.J., 1984. Water use efficiency in a soybean field: influence of plant water stress. Agricultural Meteorology, 34: 53-65.
-Belay, G., Tesemma, T., Becker, H.C. and Merker, A., 1993. Variation and interrelationships of agronomic traits in Ethiopian tetraploid wheat landraces. Euphytica, 71: 181-188.
-Blum, A. 1996. Crop responses to drought and the interpretation of adaptation. Plant Growth Regulation, 20: 135-140.
-Chapman, V., Miller, T.E. and Riley, R., 1976. Equivalence of the A genome of bread wheat and that of T. urartu. Genetics Research, 27:69-76.
-De Ponti, O., 2010. Germplasm exploitation and ownership: Who owns what? 2nd International Symposium on Genomics of Plant Genetic Resources, Bologna, Italy, p. 30.
-Dvorak, J., 1976. The relationship between the genome of Triticum urartu and the A and B genomes of Triticum aestivum. Canadian Journal of Genetics and Cytology, 18: 371-377.
-Filatenko, A.A., Grau, M., Knuptter, H. and Hammer, K., 2001. Discriminative characters of diploid wheat species. Proceedings of the 4th International Triticeae Symposium, Cordpba, Spain.
-Fisher, M.A. and Fuel, P.Z., 2004. Changes in forest vegetation and Arbuscular mycorrhizae along a steep elevation gradient in Arizona. Forest Ecology and Management, 200: 293-311.
-Grytnes, J.A. and Vetaas, O.R., 2002. Species richness and altitude: A comparison between null models and interpolated plant species richness along the Himalayan altitudinal gradient, Nepal. The American Naturalist,159: 294-304.
-Hegazy, A.K., EL-Demedesh, M.A. and Hosni, H.A., 1998. Vegetation, species diversity and floristic relations along an altitudinal gradient in south-west Saudi Arabi. Journal of Arid Environment, 3: 3-13.
-Hovhannisyan, N.A., Dulloo, M.E. and Yesayan, A.H., 2011. Tracking of powdery mildew and leaf rust resistance genes in Triticum boeoticum and T. urartu, wild relatives of common wheat. Czech Journal of Genetics and Plant Breeding, 47: 45-57.
-International Seed Testing Association, 2010. International rules for seed testing, the germination test. Chapter 5: 1-57.
-Johnson, H.W., Robinson, H.F. and Comstock, R.E., 1955. Estimates of genetic and environmental variability in soybean. Agronomy Journal, 47: 314-318.
-Kimber, G. and Feldman, M., 1987. Wild wheat: An introduction. Special Report No. 353, University of Missouri, Columbia.
-Maleki, M., Naghavi, M.R., Alizadeh, H., Tabatabaei, F., Mardi, M. and Potki, P., 2006. Analysis of genetic diversity in wild diploid wheat Triticum boeoticum from west of Iran using AFLP markers. Iranian Journal of Biotechnology, 4: 260-274.
-Maniee, M., Kahrizi, D. and Mohammadi, R., 2009. Genetic variability of some morpho-physiological traits in durum wheat (Triticum durum Desf.). Journal of Applied Sciences, 9: 1383-1387.
-Maxted, N., Ford-Lloyd, B.V., Jury, S.L., Kell, S.P. and Scholten, M.A., 2006. Towards a definition of a crop wild relative. Biodiversity and Conservation, 15: 2673-2685.
-Mizumoto, K., Hirosawa, S., Nakamura, C. and Takumi, S. 2002. Nuclear and chloroplast genome genetic diversity in the wild einkorn wheat, Triticum urartu, revealed by AFLP and SSL analyses. Hereditas,137: 208-214.
-Moghaddam, M., Ehdaie, B. and Waines, J.G., 1997.  Genetic variation and interrelationships of agronomic characters in landraces of bread wheat from southeastern Iran. Euphytica, 95: 361-369.
-Moghaddam, M., Ehdaie, B. and Waines, J.G., 2000. Genetic diversity in population of wild diploid wheat Triticum urartu Tum.ex. Gandil. revealed by isozyme markers. Genetics Resource and Crop Evolution, 47: 323-334.
-Mohammadi, S.A. and Prasanna, B.M., 2003. Analysis of genetic diversity in crop plants: salient statistical tools and considerations. Crop Science, 43: 1235–1248.
-Motzo, R. and Giunta, F. 2007. The effect of breeding on the phenology of Italian durum wheats: From landraces to modern cultivars. Agronomy, 26: 462-470.
-Mousavifard, S.S., Saeidi, H., Rahiminejad, M.R. and Shamsadini, M., 2015. Molecular analysis of diversity of diploid Triticum species in Iran using ISSR markers. Genetic Resources and Crop Evolution, 62: 387-394.
-Naghavi, M.R., Maleki, M., Alizadeh, H., Pirseiedi, M. and Mardi, M., 2009. An assessment of genetic diversity in wild diploid wheat Triticum boeoticum from west of Iran using RAPD, AFLP and SSR markers. Journal of Agricultural Science and Technology, 11: 585-598.
-Paul, A.K., Islam, M.A., Hasan, M.J., Chowdhury, M.M.H. and Chowdhury, M.K.A., 2006. Genetic variation of some morpho-physiological characters in Triticum durum wheat. International Journal of Sustainable Agriculture, 2: 11-14.
-Pour-Aboughadareh, A., Mohmoudi, M., Ahmadi, J., Moghaddam, M., Mehrabi, A.A., Alavikia, S.S., 2016. Agro-morphological and molecular variability in Triticum boeoticum accessions from Zagros Mountains, Iran. Genetic Resources and Crop Evolution (in press).
-Pour-Aboughadareh, A., Alavikia, S.S., Moghadam, M., Mehrabi, A.A. and Mazimani, M.A. 2013. Evaluation of morpho-physiological traits in some Triticum urartu populations from Iran under normal and water deficit stress conditions. Journal of Crops Improvement, 135-148.
-Poursiahbidi, M.M., Pour-Aboughadareh, A., Tahmasebi, G., Seyedi, A. and Jasemi, M., 2012. Factor analysis of agro-morphological characters in durum wheat (Triticum durum Desf.) lines. International Journal of Agriculture and Crop Sciences, 4: 1758-1762.
-Ruiz, M., Carrillo, J.M. and Varela, F., 1997. Relationship between some geographical parameters and agro-morphological and biochemical characters in a sample of Spanish landraces of barley (Hordeum vulgare L.). Plant Genetic Resources Newsletter, 112: 86- 89.
-Sakharova, O.V., 1980. Features of phosphorylation in the chloroplasts during ontogeny in different wheat species in relation to their yields. Trudy po Prikladnoi Botanike, Genetike i Selekteii, 67: 135- 46.
-Salimi, A., Ebrahimzadeh, H. and Taeb, M., 2005. Description of Iranian diploid wheat resources. Genetic Resources and Crop Evolution, 52: 351-361.
-Shahid Masood, M., Javaid, A., Ashiq Rabbani, M. and Anwar, R., 2005. Phenotypic diversity and trait association in bread wheat (Triticum aestivum L.) landraces from Baluchistan, Pakistan. Pakistan Journal of Botany, 37: 949-957.
-Shiri, M., Mehrabi, A.A., Shahriyari, F.A. and Bagherii, A.R., 2010. Evaluation of genetic diversity of wild einkorn wheats in west and norwest Iran using SSR Markers. Journal of Applied Biology, 8: 125-136.
-Sinha, G.C.P. and Sharma, N.N., 1979. Correlation, regression and path analysis studies in wheat varieties. Indian Journal of Agronomy, 25: 225–229.
-Tabatabaei S.F., and Maassoumi T.R., 2001. Triticum boeoticum ssp thaoudar" exists" in Iran! Cereal Research Communications, 29: 121-126.