اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام سنتتیک مقاوم به‎خشکی و اکوتیپ‌های رازیانه (Foeniculum vulgare Mill.)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

2 دانشیار، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

3 کارشناسی ارشد، پردیس ابوریحان، دانشگاه تهران

چکیده

در این پژوهش اثر تنش خشکی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ژنوتیپ­های مختلف رازیانه در بهار سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی پردیس ابوریحان دانشگاه تهران بررسی شد. آزمایش به‎صورت کرت­های خرد شده بر پایه طرح بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار  اجرا شد. دو رژیم آبیاری بدون تنش و تنش خشکی در کرت­های اصلی و شش ژنوتیپ رازیانه شامل دو رقم سنتتیک مقاوم به خشکی (سنتتیک زودرس و میان‎رس) و چهار اکوتیپ والدی (فسا، مشکین‌شهر، هشتگرد و فزوه) در کرت­های فرعی قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر تنش خشکی بر صفات عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، تعداد چتر و تعداد چترک معنی­دار بود. کلیه صفات مورد مطالعه تحت شرایط تنش خشکی کاهش یافتند که بیشترین درصد کاهش مربوط به عملکرد دانه (۴۰ درصد) بود. البته اختلاف معنی­داری بین ژنوتیپ­های مـورد مطالعـه از نظر کلیه صـفات مـورد بررسی وجود داشت. به‌طوری‌که بیشـترین عملکـرد دانه متعلق به اکوتیپ­ فزوه با 1125  کیلوگرم در هکتار در شرایط بدون تنش و کمترین مقدار عملکرد دانه متعلق به اکوتیپ فسا با 434 کیلوگرم در هکتار در شرایط تنش خشکی بود. ارقام سنتتیک میان‎رس و زودرس در شرایط تنش خشکی بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. در این آزمایش، شاخص نمره تحمل به تنش ژنوتیپ­ها محاسبه شد و ارقام سنتتیک زودرس و سنتتیک میان‎رس با داشتن بالاترین میزان شاخص نمره تحمل به تنش به‎عنوان متحمل­ترین ژنوتیپ­ها به خشکی شناسایی شدند. این ارقام در محیط­های با آب و هوای متغیر به‌ویژه شرایط کمبود آب می­توانند عملکرد اقتصادی و پایدارتری تولید کنند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-Abdolshahi, R., Safarian, A., Nazari M., Pourseyedi, S. and Mohamadi-Nejad, G., 2013. Screening drought-tolerant genotypes in bread wheat (Triticum aestivum L.) using different multivariate methods. Archive of Agronomy and Soil Science, 59(5): 685-704.
-Akbari, A., IzadiDarbandi, A., Bahmani, K. and Ramshin. H. A., 2015. Evaluation of drought tolerance in synthetic varieties and elite ecotypes of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). Iranian Journal of Crop Sciences. 17(3):88 -99. [In Persian with English summary].
-Akbari, A., Izadi Darbandi, A., Bahmani, K. and Ramshin. H. A., 2016. Relationships between seed yield and plant characteristics in synthetic cultivars and elite ecotypes of fennel (Foeniculum vulgare Mill.) under drought stress conditions. Iranian Journal of Crop Sciences. 17(4):301-314. [In Persian with English summary].
-Aliabadi Farahani, H., Lebaschi, M.H., Shiranirad, A.H., Valadabadi, A.R. and Daneshian, J., 2008. Effects of arbuscular mycorrhizal fungi, different levels of phosphorus and drought stress on water use efficiency, relative water content and proline accumulation rate of coriander (Coriandrum sativum L.). J. Medic. Plants Res, 2(6): 125-131. [In Persian with English summary].
-Alizadeh, A., Tavoosi, M., Inanloo, M. and Nasiri Mahalati, M., 2004. Effects different irrigation levels on yield and yield components of cumin. Iranian Journal of Field Crops Research, 2(1): 35-42.
-Aminpoor, R. and Moosavi, F., 1995. The effects of irrigation on development stages, yield and yield components cumin seeds. Agric. Nat. Resour. Sci,. 1(1): 1-8. [In Persian with English summary]
-Anand, P., Kunnumakara, A.B., Sundaram, C., Harikumar, K.B., Tharakan, S.T., Lai, O.S., Sung, B. and Aggarwal, B.B., 2008. Cancer is a preventable disease that requires major lifestyle changes. Pharmaceutical Research, 25(9): 2097-2116.
-Anbessa, Y. and Bejiga, G., 2002. Evaluation of Ethiopian chickpea landraces for tolerance to drought. Genetic Resources and Crop Evolution, 49: 557-564.
-Bahmani, K., Izadi Darbandi, A. and Sadat Noori, S.A., 2013a. Evaluation of essential oil content and components in some Iranian fennel ecotypes. Journal of Crop Improvement, 15(4): 13-24. (in Persian).
-Bahmani, K., Izadi Darbandi, A., Sadat Noori, S.A., Jafari, A.A. and Moradi, N., 2012a. Determination of Interrelationships Among Phenotypic Traits of Iranian Fennel (Foeniculum vulgare Mill.) Using Correlation, Stepwise Regression and Path Analyses. Journal of Essential Oil Bearing Plant, 15 (3): 424 - 444.
-Bahmani, K., Izadi-Darbandi, A. and Akbari, A., 2016. Development of drought tolerant synthetic cultivars of fennel and their assessment under normal and drought conditions at stage after flowering. Journal of Rangelands Forests Plant Breeding and Genetic, 24 (1):
-Bahmani, K., Izadi-Darbandi, A., Jafari, A.A., and Sadat Noori, S.A.  and Farajpour, M., 2012b. Assessment of genetic diversity in Iranian fennels using ISSR markers. Journal of Agricultural Science, 4(9): 79-84.
-Bahmani, K., Izadi-Darbandi, A., Sadat Noori, S.A. and Jaari, A.A., 2013. Assessment of the genetic diversity in Iranian fennels by RAPD markers. Journal of Herbs, Spices and Medicinal Plants, 19: 275–285.
-Bansal, K.C. and S.K. Sinha. 1991. Assessment of drought resistance in 20 accessions of Triticum aestivum and related species. Part I: total dry matter and grain yield stability. Euphytica. 56:7–14.
-Bidinger, F. R., Mahalakshmi. V. and Rao, G. D. P., 1987. Assessment of drought resistance in pearl millet (Pennisetum americanum L.). II. Estimation of genotype response to stress. Australian Journal of Agricultural Research, 38: 49-59.
-Bouslama, M. and Schapaugh, W. T., 1984. Stress tolerance in soybean. I: Evaluation of three screening techniques for heat and drought tolerance. Crop Science, 24: 933- 937.
-Choukan, R., Taherkhani, T., Ghannadha, M.R. and Khodarahmi, M., 2006. Evaluation of drought tolerance in grain maize inbred lines using drought tolerance indices. Iranian Journal of Agricultural Sciences, 8: 79-89. (in Persian).
-Fernandez, G.C.J., 1992. Effective selection criteria for assessing plant stress tolerance. Pp. 257-270. In Procedings of the international symposium on adaptation of vegetables and other food crop in temperature and water stress. Taiwan, 13-16.
-Fisher, R. A. and Maurer, R., 1978. Drought resistance in spring wheat cultivars. I. Grain yield responses. Australian Journal of Agricultural Research, 29: 897-912.
-Gavuzzi, P., Rizza, F., Palumbo, M., Campaline, R. G., Ricciardi, G. L. and Borghi, B., 1997. Evaluation of field and laboratory predictors of drought and heat tolerance in winter cereals. Canadian Journal of Plant Science, 77: 523- 531.
-Goldani, M. and Rezvani moghadam, P., 2005. Effects of drought and planting date on yield and yield components of rainfed and irrigated varieties of chickpea in Mashhad. Journal of Iranian Field Crop Research, 2(2): 1-12.
-Hornok, L., 1992. The cultivating and Processing of Medicinal Plants. John Wiley, New York. 338 pp.
-Khorshidi, J., Fakhr Tabatabaei, M., Omidbaigi, R. and Sefidkon, F., 2009. The effect of different densities of planting on morphological characters, yield, and yield components of fennel (Foeniculum Vulgare Mill cv. Soroksary). Journal of Agricultural Science, 1(2): 66- 73.
-Koocheki, A., Nassiri Mahallati, M. and Azizi, G., 2006. Effect of different irrigation intervals and plant densities on yield and yield components of two fennel (Foenicolumvulgare) landraces. Journal of Iranian Field Crop Research, 4(1): 131-140. )In Persian(.
-Lucinewton, S. M., Raul, N., Carvalho, J., Mirian, B., Stefanini, L., Ming, C., Angela, M. and Meireles, A., 2005. Supercritical fluid extraction from fennel (Foeniculum vulgare): global yield, composition and kinetic data. Journal of Supercritical Fluids, 35: 212-219.
-Mohamed, M.A.H. and Abdu, M., 2004. Effect of irrigation and organic fertilization on growth and oil production of fennel (Foeniculum vulgare Mill). Biol. Agric. Hortic, 22: 31-39.
-Osman, Y.A.H., 2009. Comparative study of some agricultural treatments effects on plant growth, yield and chemical constituents of some fennel varieties under Sinai conditions. Res. J. Agric. Biol. Sci, 5(4): 541-554.
-Ouk, M., Basnayake, J., Tsubo, M., Fukai, S., Fischer, K. S., Cooper, M. and Nesbitt, H., 2006. Use of drought response index for identification of drought tolerant genotypes in rainfed lowland rice. Field Crop Research, 99:48-58.
-Pessarkli M, 1999. Handbook of plant and crop stress. Marcel Dekker. New York Inc. pp. 697
Pouryousef, M., Tavakoli, A., Maleki, M. and Barkhordari, K., 2012. Effects of drought stress and harvesting time on grain yield and its components of fennel (Foeniculum vulgare Mill.). National Congress on Medicinal Plants, Kish Island, 16-17 May: 315.