بررسی کاهش جوانه‌زنی بذر طی دو دوره نگهداری 10 و 22 ساله در تعدادی از گونه‌های درختی و درختچه‌ای ارتدکس موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، پست ‌الکترونیک: nasiri@rifr-ac.ir

چکیده

روند کاهش درصد جوانه‌زنی بذر هفت گونه درختی و درختچه‌ای موجود در سردخانه بانک ژن منابع طبیعی کشور بررسی شد. سه گونه Rhus coriaria ، Smirnovia turkestana  و  Seidlitzia rosmarinus به مدت 10 سال و چهار گونه کهورProsopis stephaniana و کاج (Pinus radiata، Pinus pinea و Pinus pinaster) به مدت 22 سال در سردخانه فعال نگهداری شده بودند. دو آزمایش جداگانه براساس مدت نگهداری (10 و 22 سال) طراحی و انجام شد. اطلاعات حاصل از کاهش درصد جوانه‌زنی گونه‌ها به تفکیک زمان نگهداری با استفاده از طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه واریانس قرار گرفتند. نتایج نشان داد در هر دو آزمایش روند کاهش جوانه‌زنی یکسان نبوده و بین نمونه‌ها اختلاف معنی‌دار وجود داشت. از بین نمونه‌هایی که 10 سال نگهداری شده بودند گونه Seidlitzia rosmarinus با منشأ یزد کمترین کاهش (19/8 درصد) و گونه سماق (Rhus coriaria) بیشترین کاهش درصد جوانه‌زنی (78 درصد) را داشتند. گونه اشنان (Seidlitzia rosmarinus) با منشأ خوزستان کاهش بیشتری نسبت به همین گونه با منشأ یزد داشت. از بین نمونه‌هایی که 22 سال نگهداری شده بودند بیشترین کاهش جوانه‌زنی در بذر کاج بادامی (Pinus pinea) با منشأ ترکیه (از 71 به 6/11 درصد) و کمترین آن در بذر کاج ایتالیایی (Pinus radiata) با منشأ خراسان شمالی مشاهده شد (6/82 به 6/59). اگرچه این بذرها رفتارشان ارتدکس است ولی اختلاف چشمگیری در زوال بذر خود دارند. بنابراین لازم است در برنامه‌ریزی حفاظت از این منابع توجه شود که نمی‌توان صرف ارتدکس بودن مدیریت واحدی را برای نگهداری بذر آنها اعمال کرد و لازم است حفاظت و احیاء آنها براساس گونه و منشأ بذر انجام شود.

کلیدواژه‌ها