بررسی تنوع مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی میوه برخی ژنوتیپ‌های سنجد عنابی (Elaeagnus angustifolia L. ˊAnabiˊ) منطقه ارومیه

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشگاه صبا، ارومیه، ایران

2 گروه علوم و مهندسی باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه، ارومیه، ایران

3 گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

10.22092/ijrfpbgr.2023.362491.1439

چکیده

چکیده
سابقه و هدف: سنجد با نام علمی Elaeagnus angustifolia از تیره Elaeagnaceae از گیاهان دارویی مهم است. با توجه به اینکه گونه E. angustifolia در شهرستان ارومیه برای کشت، بهره­برداری و استفاده در صنایع غذایی و دارویی کشور مورد توجه جدی قرار نگرفته است، بنابراین ارزش دارویی ژنوتیپ­ها و گونه­های آن در این منطقه مشخص نیست. این تحقیق با هدف بررسی تنوع فیتوشیمیایی، آنتی­اکسیدانی و مورفولوژیکی ژنوتیپ­ها در شهرستان ارومیه انجام شد.
مواد و روش­ها: در این مطالعه میوه 10 ژنوتیپ سنجد ˊAnabiˊ منطقه ارومیه جمع‌آوری شد و تنوع ژنوتیپ‌ها بر اساس صفات طول و وزن میوه، محتوای فنول کل، فلاونوئید و اسید آسکوربیک و فعالیت آنتی‌اکسیدانی ارزیابی شدند. رنگ میوه توسط دستگاه HunterLab اندازه­گیری شد. محتوای فنول کل، فلاونوئید و اسید آسکوربیک کل با استفاده از فولین­سیوکالتیو، کلرید­آلومینیوم و 2,6-Dichlorophenolindophenol اندازه­گیری گردید. فعالیت آنتی­اکسیدانی با استفاده از 2،2-دی فنیل-1-پیکریل هیدرازیل (DPPH) اندازه­گیری شد. داده‌ها تجزیه‌ واریانس شدند و مقایسه بین ژنوتیپ‌ها به روش دانکن انجام شد. تجزیه خوشه­ای ژنوتیپ­ها و همبستگی پیرسون با استفاده از صفات مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی انجام گردید.
یافته‌ها: نتایج این تحقیق نشان داد که بیشترین مقدار طول میوه مربوط به G2 با 43/22 میلی­متر بود. نتایج این مطالعه نشان داد که ژنوتیپ­های مختلف از نظر صفات مورفولوژیکی مانند وزن میوه تفاوت معنی­داری با هم داشتند. در اندازه­گیری وزن میوه، بیشترین وزن میوه با مقدار 18/3 گرم مربوط به G5 بود. وزن میوه بیشترین تأثیر را بر عملکرد دارد. رنگ یکی از مهمترین خصوصیات مورفولوژیکی میوه سنجد است. در اندازه­گیری رنگ میوه، بیشترین مقدار * L با مقدار 6/39 مربوط به G2، بیشترین مقدار *a با مقدار 7/24 مربوط به G7 و بیشترین مقدار *b با مقدار 2/19 مربوط به G2 بود. پس از محاسبه کروما، بیشترین مقدار کروما با مقدار 94/27 در G10 مشاهده شد. بیشترین میزان Hue با 36/55 درصد مربوط به G2 بود. بیشترین مقدار فنول کل، فلاونوئیدها و اسید آسکوربیک به ترتیب با 58/33 میلی­گرم اسید گالیک در 100 گرم وزن تر میوه در ژنوتیپ 10 (G10)، 11/21 میلی­گرم کوئرستین در 100 گرم وزن تر میوه در ژنوتیپ 10 (G10) و 5/42 میلی­گرم اسید آسکوربیک در گرم وزن تر میوه در ژنوتیپ1 (G1) مشاهده شد. همچنین ظرفیت آنتی­اکسیدانی میوه با استفاده از DPPH نشان داد که فعالیت آنتی­اکسیدانی این ژنوتیپ­ها بین 17/21 تا 81/33 درصد متغیر بود. تجزیه خوشه­ای داده­های مورفولوژیکی و فیتوشیمیایی نشان داد که ژنوتیپ­های مورد بررسی در این تحقیق در دو گروه جداگانه قرار گرفتند که از میان آنها گروه دوم (ژنوتیپ­های 1، 6، 7، 8، 9 و 10) دارای بیشترین فنول، فلاونوئید و ویتامین ث و فعالیت آنتی­اکسیدانی بودند. نتایج همبستگی در بین خصوصیات فیتوشیمیایی نشان داد که فعالیت آنتی‌اکسیدانی با میزان محتوای فنول، فلاونوئید و اسید آسکوربیک کل همبستگی مثبت و معنی­داری داشت.
نتیجه­گیری: نتایج حاصل از این پژوهش نشان داد که ژنوتیپ­های مختلف سنجد، به­ویژه ژنوتیپ­های موجود در گروه دو دارای مقادیر قابل توجهی ظرفیت آنتی­اکسیدانی و ترکیبات فنولی بودند که می­توانند در صنایع غذایی و دارویی مورد استفاده قرار گیرند. با توجه به نتایج، در بین ژنوتیپ­های گروه یک، ژنوتیپ (G10) را می­توان به عنوان ژنوتیپ برتر پیشنهاد داد.

کلیدواژه‌ها


Ahmadiani, A., Hosseiny, J., Semnanian, S., Javan, M., Saeedi, F., Kamalinejad, M., & Saremi, S. 2000. Antinociceptive and anti-inflammatory effects of Elaeagnus angustifolia fruit extract. Journal of ethnopharmacology, 72(1-2), 287-292.
Al-Abd, N.M., Mohamed Nor, Z., Mansor, M., Azhar, F., Hasan, M.S., & Kassim, M. 2015. Antioxidant, antibacterial activity, and phytochemical characterization of Melaleuca cajuputi extract. BMC complementary and alternative medicine, 15(1), 1-13.
Assadi, M., & Janighorban, M. 2016. A contribution to the taxonomy of the genus Elaeagnus (Elaeagnaceae) in Iran as a native and cultivated tree. Nova Biologica Reperta, 3 (2), 118-122.
Babakhanzadeh Sejirani, A., Seyed Mousavizadeh, J., & Mozafari, Kh. 2015. Phytochemical and antioxidant investigation of the fruit extract of the medicinal plant (Elaeagnus angustifolia L.) in different habitats of Shahrood region. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants, 4(4), 62-73 (In Persian).
Bahador, S., Rabiei, B., & Hassani Kumleh, S. H. 2014. Comparison of different methods for isolating of total RNA from leaf of three Thyme species rich in secondary metabolites. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 22(1), 11-24 (In Persian).
Dawidowicz, A. L., Wianowska, D., & Baraniak, B. 2006. The antioxidant properties of alcoholic extracts from Sambucus nigra L. (antioxidant properties of extracts). LWT-Food Science and Technology, 39(3), 308-315.
Elshihy, O. M., Sharaf, A. N., & Muzher, B. M. 2004. Morphological, anatomical and biochemical characterization of Syrian pear (Pyrus syriaca Boiss) genotypes. Arab Journal of Biotechnology, 7(2), 209-218.
Gairola, S., Shariff, N.M., Bhatt, A., & Kala, C.P. 2010. Influence of climate change on production of secondary chemicals in high altitude medicinal plants: Issues needs immediate attention. Journal of Medicinal Plants Research, 4(18), 1825-1829.
Gharibi, S., Tabatabaei, B.E.S., & Saeidi, G. 2015. Comparison of essential oil composition, flavonoid content and antioxidant activity in eight Achillea species. Journal of Essential Oil Bearing Plants, 18(6), 1382-1394.
Ghasemi, G., Alirezalu, A., & Rahmanzadeh Ishkeh, S. 2019. Evaluation and comparison of phytochemical and antioxidant capacity of some small fruits collected from Urmia Khan-Dareh-si region. Iranian Journal of food science and technology, 16(86), 15-29 (In Persian).
Gupta, M. B., Nath, R., & Srivastava, N. 1979. Anti-inflammatory and antipyretic effect of βsitosterol. Planta Medica, 3, 157-63.
Halliwell, B. 1994. Free radicals, antioxidants, and human disease curiosity, cause, or consequence. Lancet, 344: 721-724.
Janighorban, M. 2018. Elaeagnaceae in Flora of Iran 134. Publication of the Research Institute of Forests and Rangelands
Jiang, F., Xie, J., Dan, J., Liu, J., & Wang, H. 2001. Selection of optimal ultrasonic extraction process of Elaeagnus angustifolia L. by uniform design. Journal of Chinese Medicinal Materials, 24(12), 891-892.
Karadeniz, T., & Sen, S. M. 1990. Morphological and pomological properties of pears grown in Tirebolu and vicinity. Yuzuncu Yıl University Journal of Agricultural Sciences, 1, 152-165.
Katayama, H., & Uematsu, C. 2006. Pear (Pyrus species) genetic resources in Iwate, Japan. Genetic Resources and Crop Evolution, 53, 483-498.
Kousova, R.D., & Kazakov, A. 1998. Phonolic compounds in fruits of Elaeagnus angustifolia, Khimija Prirodnykh Soyedineniy, 3, 455-456.
Krause, S., Hammer, K., & Buerkert, A. 2007. Morphological biodiversity and local use of the Himalayan pear (Pyrus pashia) in Central Bhutan. Genetic Resources and Crop Evolution, 54, 1245-1254.
Mir-azadi, Z., Pilehvar, B., Meshkatalsadat, M.H., Karamian, R., Alirezaei, M., & Khonsari, A. 2012. The effect of main ecological factors on essence yield percent of myrtus communis in different forest sites of Lorestan province. Yafte, 14 (3), 103-111.
Ojewole, J. A. 2004. Evaluation of the analgesic, anti‐inflammatory and anti‐diabetic properties of Sclerocarya birrea (A. Rich.) Hochst. Stem‐bark aqueous extract in mice and rats. Phytother Res 18(8):601-808
Rahmanzadeh Ishkeh, S., Asghari, M., Shirzad, H., & Alirezalu, A. 2021. Evaluation antioxidant activity and phytochemical constituents of the fruit of raspberry (Rubus ulmifolius sub sp. sanctus) collected from Khan-Daracy area of Orumieh. Eco-phytochemical Journal of Medicinal Plants, 8(4), 89-101 (In Persian).
Roshanibakhsh, F., Samsampour, D., Askari Seyahooei, M., & Bagheri, A.2022. Investigation of the phenotypic variation in some populations of Mentha Mozaffarianii Jamzad. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 30(1), 118-132 (In Persian).
Seadatmand, L., Ghorbanli, M., & Nyakan, M. 2014. Phytochemical and antioxidant activity of Eleagnus angustifolia L. in different regions of Razavi Khorasan province. Eco-Phytochemistry of Medicinal Plants, 1 (4): 58-67 (In Persian).
Shameh, S., Alirezalu, A., Hosseini, B., & Maleki, R. 2019. Fruit phytochemical composition and color parameters of 21 accessions of five Rosa species grown in North West Iran. Journal of the Science of Food and Agriculture, 99(13), 5740-5751.
Tosun, I., Ustun, N. S., & Tekguler, B. 2008. Physical and chemical changes during ripening of blackberry fruits. Scientia Agricola, 65: 87-90.
Urbonavičiūtė, A., Jakštas, V., Kornyšova, O., Janulis, V., & Maruška, A. 2006. Capillary electrophoretic analysis of flavonoids in single-styled hawthorn (Crataegus monogyna Jacq.) ethanolic extracts. Journal of Chromatography A, 1112(1-2), 339-344.
Wang, Y., Guo, T., Yin, L.J., ShangZhen, Z., & Zhao, P. 2012. Four flavonoid glycosides from the pulps of Elaeagnus angustifolia and their antioxidant activities, Advanced Materials Research, 756, 16-20.