عوامل مؤثر بر ریزازدیادی گیاه دارویی مرزه خوزستانی (Satureja khuzistanica Jamzad)

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران

2 نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، دانشکده علوم زیستی، دانشگاه خوارزمی، تهران. پست الکترونیک: salimi@khu.ac.ir

3 دانشیار، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

4 استادیار، پژوهشکده زیست فناوری کشاورزی، پژوهشگاه ملی مهندسی ژنتیک و زیست فناوری، تهران

5 استادیار، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج

چکیده

مرزه خوزستانی (JamzadSatureja khuzistanica) انحصاری ایران است و با وجود ارزش دارویی فراوان در حال انقراض می‌باشد. به‎منظور تکثیر انبوه آن از طریق ریزازدیادی، جوانه‌های جانبی از منطقه پل‌دختر استان لرستان جمع‌آوری شد. برای سترون‎سازی جداکشت‌ها بهترین تیمار محلول کلرید جیوه یک درصد به‎مدت 6 دقیقه تعیین شد. بهترین محیط نوشاخه‌زایی پس از بررسی 12 تیمار مختلف، محیط کشت پایه MS حاوی هورمون‌های BA، 2ip و  IBAبه‎ترتیب 5/0،‌ 3/0 و 1/0 میلی‌گرم در لیتر تعیین شد، که از لحاظ ضریب ازدیاد، رشد طولی و سبزینگی نسبت به ‎بقیه تیمارها برتری داشت. محیط کشت پایه MS با هورمون‌هایIBA  و NAA  به‎ترتیب 1 و 1/0 میلی‌گرم در لیتر به‎عنوان بهترین محیط نوریشه‌زایی پس از انجام سه تیمار با ترکیب‌های هورمونی متفاوت به‎دست آمد، این محیط کشت محرک تولید بیشترین تعداد ریشه اصلی و فرعی بود. تأثیر 10 ترکیب‌ مختلف خاک بر درصد زنده‌مانی در زمان سازگاری مورد بررسی قرار گرفت و تیمار ماسه: خاک مزرعه: پیت: پرلیت به‎نسبت 1:1:1:1 بیشترین درصد زنده‌مانی و رشد را داشت. بنابراین در طی این تحقیق مناسب‌ترین روش تکثیر برای گونه مرزه خوزستانی به‎دست آمد و می‌توان گیاهان تکثیر شده را به رویشگاه اصلی منتقل نمود.

کلیدواژه‌ها


-  Ahmadvand, H., Tavafi, M. and Khalatbary, A.R., 2012. Hepatoprotective and hypolipidemic effects of Satureja khuzestanica essential oil in alloxan-induced type 1 diabetic rats. Iranian Journal of Pharmaceutical Research, 11: 1219–1226.
-  Amanlou, M., Dadkhah, F., Salehnia, A. and Farsam, H., 2005. An anti-inflammatory and anti-nociceptive effects of hydroalcoholic extract of Satureja khuzestanica Jamzad extract. The Journal of Pharmacy and Pharmaceutical Sciences, 8: 102–106.
-  Arrebola, A.M., Socorro, O., Barcelo-Monoz, A., Simon perez, E. and Fernando Perpliago A., 1997. Micropropagation of Satureja obavata Lag. Hort Sciences, 32 (7): 1278-1280
-  Driver, J.A. and Kuniyuki, A.H., 1984. In vitro propagation of Paradox walnut rootstocks (Juglans hindsii × J. regia). Horticultural Science, 19: 507-509.
-  Emam, M., Ghamarizare, A., Espahbodi, K., Naraghi, T.S., Shahrzad, Sh., Zare, H. and Mirjani, L., 2013. Effect of medium, plant growth regulators and genotype on In vitro regeneration of Sorbus aucuparia L. Iranian Journal of Medicinal and Aromatic Plants, 29: 85-95.
-  Jalili, A. and Jamzad, Z. 1999. Red data book of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands. Tehran, Iran. 748 p.
-  Jamzad, Z., 2011. Thyme and Savory Iran. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, 171 p.
-  Kaeidi, A., Esmaeili-Mahani, S., Abbasnejad, M., Sheibani, V., Rasoulian, B., Hajializadeh, Z. and Pasban-Aliabadi, H., 2013. Satureja khuzestanica attenuates apoptosis in hyperglycemic PC12 cells and spinal cord of diabetic rats. Journal of Natural Medicines, 67: 61–69.
-  Lloyd, G. and McCown, B.H., 1981. Commercially-feasible micropropagation of mountain laurel, Kalmia latifolia, by shoot tip culture. Combined Proceedings, International Plant Propagators' Society, 30:421–427
-  McCown, B.H. and Sellmer, J.C., 1987. Media and physical environment: 4-17. In: Bonga, J.M. and Durzan, D.J., (Eds.). Cell and Tissue Culture in Forestry (Vol 1), General principles and Biotechnology. Martinus Nijhoff Publishers, Pordrecht, 422p
-  Murashige, T. and Skooge, F., 1962. A revised medium for rapid growth and bio-assays with tobacco tissue culture. Physiologia Plantarum, 15: 473-597.
-  Motaharinia, Y., Hazhir, M.S., Rezaee, M.A., Vahedi, S., Rashidi, A., Hosseini, W., Hakhamaneshi, M.S. and Rahmani, M.R., 2012. Comparison of in vitro antimicrobial effect of ethanol extracts of Satureja khuzestanica, Rhus coriaria and Ocimum basilicum L. on Helicobacter pylori. Journal of Medicinal Plants Research, 6 (21): 3749–3753.
-  Mozafari, A.K., Vafaee, Y. and Karami, E., 2015. In vitro propagation and conservation of Satureja avromanica Maroofi an indigenous threatened medicinal plant of Iran. Physiology and Molecular Biology of Plants, 21(3):433–439.
-  Naraghi, T.S., Emam, M., Ghamrizare, A., Damizadeh, Gh. and Shariat, A., 2013. In vitro propagation of Capparis decidua through shoot tip culture of seedlings and mature trees.Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 20 (1). 134-144.
-  Nazari, A., Delfan, B., Shirkhani, Y., Kiyanei, A.A. and Mandegary, A., 2005. Effect of decoction of Satureja khuzestanica Jamzad on blood coagulation time, triglyceride and glucose levels in rats. Pakistan Journal of Biological Sciences, 8 (6): 790–792.
-  Omrani Sabbaghi, S., Tabaei Aghdaie, S.R., Emam, M. and Bakhshi Khaniki, G.R., 2016. Micropropagation of rare endemic Satureja edmondi.Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 24(1): 134-141.
-  Sadeghi-Nejad, B., Saki, J., Khademvatan, S. and Nanaei, S., 2011. In vitro antileishmanial activity of the medicinal plant – Satureja khuzestanica Jamzad. Journal of Medicinal Plants Research, 5 (24): 5912–5915.
-  Shahab, A., Haghighati, F., Baeeri, M., Jamalifar, H. and Abdollahi, M., 2011. A clinical, microbiological and immunological comparison between subgingival irrigation with DentolTM and chlorhexidine in advanced periodontitis. Archives of Medical Science, 7 (1): 154–160.
-  Teshome, S., Soromessa, T., 2015. In Vitro Propagation of Satureja Abyssinica (Benth) Briq. A Valuable Medicinal Plant. Advances in Life Science and Technology, 34: 100-109
-  Vezvaei, A., Alamdari, M., Sanei Shariat Panahi, M. and Kashani, M., 2003. Effect of different growing media and plant growth substances on vegetative characters and off shoot production of “Barhi” date palm liners derived from micropropagation. Iranian Journal Agriculture Science. 34 (4): 969-976.
-  Zibaei, M., Sarlak, A., Delfan, B., Ezatpour, B. and Azargoon, A., 2012. Scolicidal effects of Olea europaea and Satureja khuzestanica extracts on protoscolices of hydatid cysts. The Korean Journal of Parasitology. 50: 53–55.