ارزیابی عملکرد و صفات مورفولوژیکی ژنوتیپهای گل محمدی (.Rosa damascena Mill) غرب کشور با روشهای آماری چند متغیره

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور

چکیده

تنوع ژنتیکی در عملکرد گل و خصوصیات مورفولوژیکی گل محمدی هشت جمعیت غرب کشور، در یک طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعة تحقیقاتی مؤسسة تحقیقات جنگلها و مراتع در سالهای زراعی 1382 و 1383 مورد بررسی قرار گرفت. روشهای آماری چند متغیره در ارزیابی ژنوتیپها برای عملکرد و اجزای آن شامل عملکرد گل, تعداد گل، وزن تک گل, نسبت وزن گلبرگ به گل کامل و درصد ماده خشک گل و خصوصیات مورفولوژیکی گیاه از قبیل ارتفاع گیاه، زاویه شاخه، طول و عرض برگچه، طول و عرض نهنج، طول و عرض غنچه، طول و تراکم خار، و نیز حساسیت نسبی به آفات بکار گرفته شد. ژنوتیپها از نظر صفات مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری نشان دادند و براساس نتایج بدست آمده، چهار مؤلفه اصلی به ترتیب 86/34، 41/22، 95/16 و 66/13 و در مجموع 88/87 درصد از کل تنوع را تبیین می‌نمایند. همچنین در مؤلفه اول صفات مورفولوژیکی اندامهای رویشی، در مؤلفه دوم صفات مورفولوژی گل، در مؤلفه سوم حساسیت به آفات و مشخصات غنچه و در مؤلفه چهارم عملکرد و اجزا آن از مهمترین صفات بودند. بزرگترین ضریب ویژه برای عملکرد گل متعلق به مؤلفه چهارم بود که براساس آن ژنوتیپ با منشأ آذربایجان غربی مناسبترین گزینش برای عملکرد گل می‌باشد. تجزیه خوشه‌ای نیز ژنوتیپها را در سه گروه قرار داد که بیشترین فاصله ژنتیکی بین ژنوتیپهای آذربایجان شرقی و ایلام بدست آمد. همچنین توزیع ژنوتیپها براساس چهار مؤلفه اصلی با نتایج تجزیة خوشه‌ای مطابقت خوبی نشان داد. براساس این گروه‌بندی، با تلاقی ژنوتیپهای گروه اول با سومین گروه بیشترین تنوع از نظر صفات مورد مطالعه در این بررسی را می‌توان حاصل نمود.

کلیدواژه‌ها


1- طبایی عقدایی، س. ر. و رضایی، م. ب.، 1381. ارزیابی تنوع موجود در ژنوتیپ‌های گل محمدی (Rosa damascena Mill) کاشان از نظر عملکرد گل. فصلنامة پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 9: 99-111.
2- طبایی عقدایی، س. ر. رضایی، م.‌ ب و جایمند، ک.، 1382. ارزیابی تنوع در اجزاء گل و اسانس ژنوتیپ‌های گل محمدی (Rosa damascena Mill) کاشان. فصلنامة پژوهشی تحقیقات ژنتیکی و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران 11: 219-234.

3- طبایی عقدایی، س. ر. و. بابایی، م.، 1382. ارزیابی تنوع ژنتیکی برای تحمل خشکی در قلمه‌های گل محمدی (Mill. Rosa damascena) با استفاده از تجزیه‌های چند متغیره. فصلنامة پژوهشیتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 11 (1): 51-39.

4- طبایی عقدایی، س. ر.، صاحبی، م.، جعفری، ع.ا. و رضایی، م. ب.، 1383. استفاده از روشهای آماری چند متغیره در ارزیابی عملکرد گل و خصوصیات ظاهری 11 ژنوتیپ Rosa damascena Mill. فصلنامة تحقیقات گیاهان دارویی و معطر ایران، 20(2): 211-192.
5- مقدم، م. محمد شوطی، ا. و آقایی سربزه، م.، 1373. آشنایی با روشهای آماری چند متغیره. انتشارات پیشتاز علم تبریز.
6- Berdahl, J.D. Mayland, H.F., Asay, K.H. and Jefferson, P.G., 1999. Variation in agronomic and morphological traits among Russin wild rye accessions.  Crop Science, 39: 189.
7- Bramel, P. I. Hinz, P. N., Green, D. E. and Sibles, R. M. 1984. Use of principal factor amalysis in the study of three stem termination types of soybean Euphytical, 33: 387-400.
8- Casler, M. D. 1995. Pattern of variation in a collection of perennial ryegrass. Crop Science, 35:1169-1171
9- Chen, Y. and  Nelson, R.L. 2004a. Genetic variation and relationship among cultivated, wild, and semi wild soybean. Crop Science, 44: 316-325.
10- Chen, Y. and Nelson, R.L. 2004b. Identification and characterization of a white-flowered wild soybean plant. Crop Science, 44: 339-342.
11- Chevallier, A. 1996. The Encyclopedia of Medicinal Plants. Dorling Kindersely, London, 336 pp.
12- Humphreys, M.O. 1991. A genetic approach to the multivariate-differentiation of perennial ryegrass (Lolium perenne L.) populations. Heredity, 66: 437-443.
13- Jackson, J. E. 1991. A User’s Guide to Principal Components. Wiley, New York.
14- Jahufer, M. Z. Cooper Z. M. and Brien L. A. 1994. Genotypic variation for stolon and other morphological attributes of while clover (Trifolium repens L.). populations and theeir influence on herbage yield in the summer rainfall region of New South Wales. Australian Journal of Agricultural Research, 45: 703-720
15- Jefferies, S. Holloway, B., Long, N. and Barr, A. (1999). Improving the growth and yield of barley on sandy soils of low fertility. Department of Plant Science Glonosmond. SA 5064
16- Nunes, M.E.S. and Smith, G.R., 2003. Characterization of rose clover germplasm for flowering traits. Crop Science, 43: 1523-1527.
17- Ody, P. 1995. The Herb Society's Complete Medicinal Herbal. Dorling Kindersely, London, 192 pp.
18- Tadesse, W. and Bekele, E. 2001. Factor analysis of components of yield in grasspea (Lathyrus sativus L.). Lathyrus Lathyrism, Newsletter, 2:91
19- Yan, W. and Hunt, L.A. 2001. Interpretation of genotype × environment interaction for winter wheat yield in Ontario. Crop Science, 41: 19-25.