وراثت‌پذیری و همبستگی‌های فنوتیپی و ژنوتیپی صفات در ژنوتیپ‌های مختلف سیاه تاغ (Haloxylon aphyllum) نواحی خشک ایران

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم، صندوق پستی 779/37185

2 عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

چکیده

تنوع ژنتیکی موجود در 27 ژنوتیپ سیاه‌ تاغ از استانهای سیستان و بلوچستان، سمنان، یزد و کرمان در ایستگاه تحقیقاتی حسین‌آباد شهرستان قم در یک طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار طی سالهای 81-1376 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج حاصل از تجزیه واریانس دو طرفه تفاوت معنی‌داری را میان ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مورد مطالعه در سالهای مختلف نشان داد. واریانس ژنوتیپی، واریانس فنوتیپی و وراثت‌پذیری عمومی صفات در هر سال محاسبه گردید. وراثت‌پذیری صفات بر مبنای نتایج تجزیه مرکب داده‌ها بالاتر از میزان محاسبه شده بر اساس داده‌های هر سال بود. میزان وراثت‌پذیری اکثر صفات مطلوب پایین و یا در حد متوسط بود. بنابراین در برنامه‌های اصلاحی و انتخاب باید از روابط همبستگی موجود میان صفات استفاده نمود. در سال اول ضرایب همبستگی فنوتیپی کلیه صفات با یکدیگر به جز با زنده‌مانی نهالها مثبت و معنی‌دار (01/0p<) بود. در سال سوم نیز ضرایب همبستگی ژنوتیپی اکثر صفات با یکدیگر مثبت و معنی‌دار بود. اکثر صفات مهم نظیر ارتفاع درختچه‌ها، قطر تنه اصلی، قطرهای بزرگ و کوچک تاج پوشش در کلیه سالها با یکدیگر و در هر دو سطح فنوتیپی و ژنوتیپی همبستگی‌های مثبت و معنی‌داری نشان دادند. همچنین ضرایب همبستگی فنوتیپی صفات در هر سال با صفات تحت بررسی در سالهای دیگر نیز محاسبه گردید. ارتفاع نهالها در سال اول با ارتقاع نهال و قطر تنه اصلی در سالهای بعد (به‌جز قطر تنه در سال پنجم) همبستگی مثبت و معنی‌داری نشان داد. ضرایب همبستگی بقا و زنده‌مانی نهالها در این سال با زنده‌مانی نهالها در سالهای بعد معنی‌دار نبود. بر اساس نتایج کلی این بررسی برای انتخاب درختچه‌های با ارتفاع بلند در سال پنجم، انتخاب بر مبنای همین صفت در سال اول و دوم و جهت انتخاب درختچه‌های با قطر تاج پوشش بزرگتر، انتخاب بر مبنای قطر تنه اصلی در سال اول را می‌توان توصیه نمود

کلیدواژه‌ها

موضوعات


جیحونی، ا.، 1354. بررسی چگونگی کشت و توسعه انواع تاغ در استان کرمان. پایان‌نامه کارشناسی ارشد جنگل دانشگاه تهران.
صفرنژاد، ع. و کشکی، ع.، 1383. ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف تاغ به منظور توسعه و گسترش تاغزارها، مجله منابع طبیعی ایران. شماره (1) 57، صفحه 176- 169.    
فرشادفر، ع.، 1376. روش شناسی اصلاح نباتات. انتشارات دانشگاه رازی. کرمانشاه. ص 610.
مبین، ص.، 1345. گیاهشناسی عمومی. انتشارات دانشگاه تهران.
میرزایی ندوشن، ح. و میرحسینی، ع.، 1379. بررسی عوامل موثر بر جوانه‌زنی بذر تاغ Haloxylon spp.. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. جلد چهارم : 37-24.
میرزایی ندوشن، ح.، شریعت، آ. و اسدی کرم، ف.، 1380. ارزیابی تنوع ژنتیکی موجود در جمعیت‌های مختلف تاغ (Haloxylon spp.) با استفاده از الکتروفورز. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان جنگلی و مرتعی. انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، جلد. شماره 7 :99-117.
نیلوفری، پ.، 1365. تاغهای ایران. نشریه شماره 23. دفتر تثبیت شن و بیابان‌زدائی.
Dragracer, Va., 1959. The variability of Haloxylon aphyllun with age. CAB of Forestry Abstracts.
Mamedov, P., 1987. The dynamics of natural seed fall. Lesnoe Khozyaistvo, 12: 43-44.
Petrov, S.A. and Dragracer, Va., 1969. Methods of studing the genetic variability of populations of woody plants. CAB of Forestry Abstracts.
Shamsotdinov, Z., 1989. Ecological and evolutionary basis for breeding arid–land. Selektsiya Semenovodstov 5: 22-26.
Sharma, T.P. and D.N.A. Sen, 1989. New report on abnormally fast germinating seeds of Haloxylon spp – an ecological adaptation to saline habitat. Current Science, 58: 382- 385.
Zhang, Y. and  Hou, W. H., 1988. Ecological and physiological characteristics of Haloxylon. Chinese J. of Arid Land Research.1. 4: 323-333.