بررسی تنوع ژنتیکی در جمعیت‌های مختلف گونه علوفه‌ای- مرتعی Bromus inermis Leyss.

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 اصفهان، کیلومتر 17 جاده نجف‌آباد، بلوار پژوهش، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور

2 دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان

چکیده

تنوع ژنتیکی 20 جمعیت از گونه مرتعی و علوفه‌ای Bromus inermis در طرح آزمایشی بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار در پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی منطقه مرکزی کشور مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج تجزیه واریانس اختلاف بسیار معنی‌داری (01/0P<) میان نمونه‌های مورد مطالعه برای همه صفات مشاهده گردید. ضریب تنوع ژنتیکی و فنوتیپی برای عملکرد علوفه خشک، تعداد ساقه، طول برگ پرچم و روز تا ظهور خوشه حاکی از تنوع خوب برای این صفات می‌باشد. مقادیر ضریب تنوع ژنتیکی برای سایر صفات تنوع ژنتیکی متوسطی را نشان می‌دهد. روز تا گرده‌افشانی، روز تا ظهور خوشه و ارتفاع بوته جزء واریانس ژنتیکی نسبتاً بالایی داشتند و از قابلیت توارث عمومی بالایی بین 90 تا 98 برخوردار بودند. قابلیت توارث عمومی برای تعداد ساقه 87، طول برگ پرچم 86، طول خوشه 75، عملکرد علوفه خشک 74 و قطر یقه 67 درصد بود که وجود وراثت‌پذیری خوبی برای این صفات نشان می‌دهند. عملکرد علوفه با صفات تعداد روز تا ظهور خوشه و تعداد روز تا گرده‌افشانی دارای همبستگی منفی و با صفات ارتفاع بوته، طول خوشه، طول برگ پرچم‌، عرض برگ پرچم، تعداد ساقه و قطر یقه همبستگی مثبت و معنی‌داری داشت. نتایج تجزیه به مؤلفه‌های اصلی سه مؤلفه‌ اول در مجموع 90 درصد از کل واریانس متغیرها را توجیه کردند. صفات روز تا ظهور خوشه، روز تا گرده‌افشانی، ارتفاع بوته، طول خوشه، طول برگ پرچم، عملکرد علوفه تر، عملکرد علوفه خشک و تعداد ساقه عمده‌ترین نقش را در تبیین مؤلفه‌ اول داشتند. در مؤلفه‌ دوم صفات قطر یقه و عرض برگ پرچم دارای اهمیت بیشتری بودند. بر اساس تجزیه خوشه‌ای 20 جمعیت در سه دسته مختلف قرار گرفتند و اختلافهای چشمگیری به‌ویژه برای میزان عملکرد، زودرسی و ارتفاع گیاه در بین گروهها وجود داشت. بنابراین می‌توان از طریق تلاقی بین ژنوتیپ‌های برتر خوشه‌های مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامه‌های به نژادی و انتخاب نسبت به تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


زبرجدی، ع.، ر.، میرزایی ندوشن، ح،. و کریم‌زاده، ق.، 1380. بررسی تنوع ژنتیکی گونه مرتعی Bromus tomentellus با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره. پژوهش و سازندگی. شماره51.
سندگل، ع. ع.، 1368. اصول تولید و نگهداری بذر گیاهان مرتعی و علوفه‌ای. انتشارات وزارت کشاورزی، سازمان تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع. 108 صفحه.
جعفری، ع. ا.، 1380. تعیین فاصله ژنتیکی 29 ژنوتیپ چچم دائمی Lolium perenneاز طریق تجزیه خوشه‌ بر اساس عملکرد علوفه و صفات مورفولوژیکی. تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. مؤسسه جنگلها و مراتع، شماره 6: 101- 79 .
مدیرشانه‌چی، م.، 1371. تولید و مدیریت گیاهان علوفه‌ای. مؤسسه چاپ و انتشارات آستان قدس رضوی. 448 صفحه.
 مقدم، م. ر.، 1377. مرتع و مرتعداری. انتشارات دانشگاه تهران. 470 صفحه.
Halluer, A.R. and Miranda, J.B., 1998. Quantitative genetic in maize breeding. Iowa State Univ, Press, Ames Iowa.
McKone, M.J., 1985. Reproductive biology of several bromegrass (Bromus): breeding system, pattern of fruit maturation, and seed set. American Journal of Botany 72(9): 13334-1339.
Sanderson, M.A., Skinner., R.H. and Elwinger, G.F.,.2002. Seedling development and field performance of prairiegrass, grazing bromegrass, and orchadgrass. Crop Sci. 42: 224-230.
Steel, R.G.D., and Torrie, J.H., 1980. Principles and procedures of statistics. a biometrical approach. 2ned. Mc Graw-Hill book company, New York.