اثر تنش شوری بر خصوصیات مورفولوژی سیاهدانه (Nigella sativa)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد، کدپستی 1148-91735

چکیده

شوری آب و خاک از مشکلات در حال افزایش جهان است که سطح وسیعی از کشور ما را نیز در بر می‌گیرد. ارزیابی تحمل به شوری گیاهان دارویی به منظور کشت در مناطق شور از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. آزمایشی به منظور بررسی اثر شوری بر گیاه دارویی سیاهدانه (Nigella sativa) در شرایط هیدروپونیک در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار در مرحله جوانه‌زنی و سه تکرار در مرحله گیاهچه انجام شد. ژنوتیپ مورد بررسی سیاهدانه مشهد و سطوح شوری اعمال شده شامل غلظت‌های صفر (شاهد)، 50، 100، 150 و 200 میلی‌مولار کلرید‌‌ سدیم بودند. نتایج بدست آمده نشان داد با افزایش تنش شوری، درصد جوانه‌زنی، شاخص بنیه بذر، طول ریشه، طول ساقه، وزن خشک ریشه، وزن خشک ساقه، نسبت اندام هوایی به ریشه و بیوماس در سیاهدانه به صورت معنی‌داری کاهش یافت. بر اساس نتایج آزمایش، گیاه سیاهدانه از نظرتحمل به شوری در مرحله گیاهچه نسبت به مرحله جوانه‌زنی‌، برتری نشان داد.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


- امام، ی. و نیک‌نژاد، م.، 1373. مقدمه‌ای بر فیزیولوژی عملکرد گیاهان زراعی. انتشارات مرکز نشر دانشگاه شیراز. 
- بابایی، ا.، 1374. بررسی اثر تنش آب در مراحل رشد و
 نمو، کمیت و کیفیت اسانس و مقدار روغن سیاهدانه
 .(Nigella sativa)پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی. ‌دانشگاه آزاد اسلامی تهران واحد شمال.
- پوستینی، ک. و زهتاب سلمانی، س.، 1376. اثر شوری بر روی تولید و انتقال مجدد ماده خشک در دو رقم گندم. مجله علوم کشاورزی ایران. 29: 16-11.
- جعفری، م.، 1373. سیمای شوری و شوری در ایران، نشریة وزارت جهاد سازندگی، معاونت آموزش و تحقیقات، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
- طرزی، ع. م.، 1374. بررسی اثر شوری بر ترکیبهای سازنده اسانس زیره سبز در کشت بافت و گیاه کامل. پایان‌نامه کارشناسی ارشد علوم گیاهی (فیزیولوژی). دانشگاه تهران.
- فخر طباطبایی، س.م.، 1374. گیاهان دارویی و اثر عوامل تنشی در زندگی آنها. مجله منابع طبیعی، 47: 94-82.
- نظامی، ا. و راشد محصل، م.ح.، 1375. بررسی امکان کشت رازیانه در شرایط آب وهوایی مشهد. مقاله تحقیقاتی زراعت. دانشگاه فردوسی مشهد.
- Abdul-baki, A.A. and Anderson, J.D., 1970. Viability and leaching of sugars from germinating barely. Crop Science, 10:31-34.
- Almansouri, M., Kinet, J.M., Lutts, S. and Bouharmont, J., 1995. A comparative study of the effect of drought and saline stresses on germination of durum wheat (Triticum). Proceedings of the International Congress on Integrated Studies on Drought Tolerance of Higher Plants, France.
- Hajar, A.S., Zidan, M.A. and Al-zahrani, H.S., 1996. Effect of salinity stress on the germination, growth and physiological activities of Nigella sativa L.. Gulf. J. Sci. Res. 14: 445-454.
- Kerepesi, H. and Galiba, G., 2000. Osmotic and salt stress induced alteration in soluble carbohydrate content in wheat seedling. Crop Science, 40: 482-487.
- Penuelas, J., Isla, R., Filella, I. and Araus, J.L., 1997. Visible and near- infrared reflectance assessment of salinity effects on barley. Crop Science, 37: 198-202.
- Safarnejad, A., 1996. Improvment in salt and drought tolerance of alfalfa (Medicago sativa L.) using tissue culture and molecular genetic techniques. Ph.D. Thesis University of Liverpool, U. K.
- Safarnejad, A., Collin, H.A., Bruce, K.D. and McNeilly, T., 1996.Charactrization of alfalfa (Medicago sativa L.) following in vitro selection for salt tolerance, Euphytica, 92: 55-61
- Shalhevet, J., 1993. Plant under salt and water stress. In: Plant adaptation to environmental stress (Eds: L. Fowden, T. Mansfield, and J. Stoddard). 133-1554. Chapman and Hall.
- Shannon, M.C., 1986. Breeding, selection and the genetics of salt tolerance. In: Salinity tolerance in Plants. (Eds: R. C. Staples, and G. H. Toenniessn). 231-252. John Wiley and Sons.
- Yang, Y.W., Newton, R.J. and Miller, F.R., 1990. Salinity tolerance in sorghum: whole plant response to sodium chloride in S. halopense. Crop Science, 30:775 - 781.