بررسی صفات مورفولوژیکی ژنوتیپهای مختلف سیاه تاغ (Haloxylon aphyllum) در شرایط اکولوژیکی یزد

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد

2 موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

3 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان یزد،

چکیده

پتانسیل ژنتیکی و تنوع موجود در ژنوتیپهای سیاه تاغ، با استفاده از 28 ژنوتیپ از استانهای قم، سمنان، سیستان و بلوچستان و یزد طی سالهای82 - 1378 در ایستگاه تحقیقاتی گیاهان دارویی شهرستان یزد در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا گردید. ارتفاع، قطرتاج پوشش، شادابی، آلودگی به سفیدک و پسیل در درختچه‌ها مورد اندازه‌گیری قرار گرفت. تجزیه واریانس ساده و مرکب صفات حاکی از وجود تنوع و تفاوت معنی‌دار میان ژنوتیپ‌ها در کلیه سالها بود. واریانس ژنوتیپی، واریانس فنوتیپی و وراثت‌پذیری عمومی صفات در هر سال محاسبه گردید. وراثت‌پذیری صفات در سال پنجم به طور کلی بالاتر از سالهای قبل بود که می‌تواند به دلیل کاهش واریانس محیطی و نیز وجود تنوع بین ژنوتیپ‌ها باشد. میزان وراثت‌پذیری اکثر صفات در حد متوسط بود. وراثت‌پذیری عمومی صفات در سال پنجم از12% برای تعداد انشعاب در تنه اصلی تا 44% برای آلودگی به پسیل در نوسان بود. واریانس ژنوتیپی، فنوتیپی و وراثت‌پذیری عمومی صفات بر مبنای میانگین چند ساله داده‌ها نیز محاسبه گردید که در اکثر موارد بزرگتر از مقدار وراثت‌پذیری سالیانه صفات بودند. میزان وراثت‌پذیری برای صفات ارتفاع درختچه‌ها (93/0)، تاج پوشش (89/0)، آلودگی به پسیل (89/0) نسبتا بالا ولی برای قطر تنه اصلی (11/0) پایین بود.
 

کلیدواژه‌ها


- اسدی، م.، 1380. فلور ایران، تیره اسفناج، چغندر (Chenopodiaceae)، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، شماره 38، 508 صفحه.
- امانی، م. و پرویزی، آ.، 1375. جنگل‌شناسی و پرورش جنگل تاغ (سیلویکولتور) مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
- پورمیدانی، ع.، 1382. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی بررسی پتانسیل ژنتیکی موجود در تاغ جهت اصلاح و گسترش آن در مناطق بیابانی کشور. مرکز تحقیقات منابع طبیعی و امور دام استان قم، 101 صفحه.
- صفر نژاد، ع. و کاشکی، ع.، 1383. ارزیابی ژنوتیپ‌های مختلف تاغ به منظور توسعه و گسترش تاغزارها، مجله منابع طبیعی ایران. شماره (1) 57، صفحه 176- 169.
- سالار، ن.، میرزایی‌ندوشن، ح. و جعفری، ع. ا.، 1384. بررسی روابط صفات مورفولوژیکی در ژنوتیپ‌های سیاه تاغ. فصلنامه پژوهشی تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران. جلد 13 شماره 3 سال 1384، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور.
- قهرمان، ا.، 1369.کورموفیتهای ایران، جلد اول، مرکز نشر دانشگاهی، 286-270.
- میرزایی‌ندوشن، ح.، اسدی‌کرم، ف. و میرحسینی، ع.، 1379. بررسی عوامل مؤثر بر جوانه‌زنی بذر تاغ، فصلنامه تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع کشور، شماره 4 :23-2.
- میرزایی‌ندوشن، ح.، شریعت، آ. و اسدی‌کرم، ف.،1380. ارزیابی تنوع ژنتیکی موجود در جمعیت‌های مختلف تاغ با استفاده از الکتروفورز، تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، مؤسسه تحقیقات جنگلها ومراتع کشور، شماره 7: 117-99.
- میرزایی‌ندوشن، ح. و اسدی‌کرم، ف.، 1381. تنوع درون گونه‌ای ویژگیهای کاریوتیپی در سیاه تاغ، سخنرانی در اولین کنفرانس تنوع زیستی گیاهی، دانشگاه تهران، دانشکده علوم.
- Besschetnov, P.P., 1978. Polymorphism in forest – tree species and selection promissing forms of the establishment of breeding plots. Nauch. Tr. Kazakhsk. In – t.21(4). 47-52
- Butnik, A.A. and Nigmanova, R.N., 1989. Adaptive evalutation of the anatomic of desert plants problems of desert development (4), 90 - 96.
- Dragracer, V.L., 1959. the variability of Haloxyon aphyllum with age. CAB of forestry Abstracts.
- Koksharova, N.E., 1973. The dependence of seed quality on the ecotype of Haloxylon aphyllum. Nauch. Tr. NII les - Khva (15) 85 - 88.
- Mirzaie-Nodoushan, H .and Asadi–Corom, F., 2002. Karyotypic Studies of two Haloxylon Species. the Nucleu , 45: 19-23.
- Petrov, S.A., 1969. Methods of studing the genetic variability of population of woody plant. CAB. of forestry Abstracts.
- Zhang, Y. and Hou, W.H., 1988. Ecological and physiological characteristics of Haloxylon. Chinese Journal of Arid Land Research. 1 (4 ). 323-333.