ارزیابی تنوع ژنتیکی کلکسیون ماشک تلخ (Vicia ervilia) بانک ژن گیاهی ملی ایران بر اساس صفات زراعی مورفولوژیکی

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 مؤسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

2 تبریز، دانشگاه تبریز، دانشکده علوم، گروه زیست شناسی.

چکیده

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی در کلکسیون ماشک تلخ بانک ژن گیاهی ملی ایران، در یک آزمایش مشاهده‌ای 126 توده ماشک تلخ (V. ervilia) در اسفند 1378 در مزرعه کشت شدند. طبق دستورالعمل از 42 صفت زراعی و مورفولوژیکی توده‌ها یادداشت برداری گردید. تمامی‌توده‌ها حالت رشد افراشته داشتند. ارتفاع گیاه در گلدهی از 21 تا 80 سانتیمتر متغیر بود. تعداد روز تا گلدهی از 55 تا 88 روز با میانگین 8/69 روز تغییر می‌کرد. تعداد گل در گل‌آذین از 1 تا 3 گل متغیر بود. تعداد روز از کشت تا رسیدگی بذر از 93 تا 115 روز با میانگین 100 روز تغییر داشت. میانگین تعداد بذر در نیام و تعداد نیام در گیاه به ترتیب 5/3 و 55 عدد بود. وزن هزار دانه از 30 تا 75 گرم با میانگین 45 گرم متغیر بود. تعداد بذر در نیام با صفات طول وعرض نیام (P<.01 , 8097/0r=)، شکل نیام (P<.01 ,6984/0r=)، تعداد گل در گیاه (P<.01 ,2343/0-=r=) و تعداد جفت برگچه در برگ  (P<.01 ,3315/0-r=) همبستگی معنی‌دار نشان داد. نتایج حاصل از تجزیه به عاملها نشان داد که 4/70% از واریانس جامعه در 7 عامل اول وجود دارد. در عامل اول صفات الگوی شاخه‌زایی، تعداد روز تا گلدهی، تعداد گل در گل‌آذین، تعداد روز تا رسیدگی بذر و سرعت رشد گیاه بیشترین تأثیر را داشتند. در صورتی که صفات شاخه‌زایی، اندازه گل، شدت رنگ درفش گل و تعداد نیام در گیاه بیشترین تأثیر را در عامل دوم داشتند. همچنین توزیع پراکنش توده‌ها در پلات حاصل از دو عامل اول این تجزیه، پراکنش توده‌ها را در هر استان نسبت به یکدیگر نشان داد. در تحلیل کلاستر به روش Ward بر روی میانگین صفات در توده‌های هر استان سه خوشه مشخص شد. در خوشه اول استانهای کردستان، لرستان و مرکزی، در خوشه دوم استانهای ایلام، همدان و اصفهان و در خوشه سوم استانهای کرمان و آذربایجان شرقی کنار یکدیگر قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


عباسی، م.ر.، 1382. تنوع ژنتیکی در کلکسیون سورگوم بانک ژن ملی ایران. نهال و بذر، 19 (3): 367-353
- علیزاده، خ.، 1384. توسعه گیاهان علوفه‌ای ماشک و خلر در دیمزارهای کشور، اولین همایش ملی گیاهان علوفه‌ای کشور، کرج.
-کریمی، ه.، 1375. زراعت و اصلاح گیاهان علوفه‏ای، انتشارات دانشگاه تهران.
- فخرواعظی، ع.ر.، 1384. بررسی سازگاری و پایداری عملکرد ارقام گاودانه یا ماشک (Vicia ervilia) در شرایط دیم. اولین همایش گیاهان علوفه‌ای کشور، کرج.
- مظفریان، و.ا.، 1375. فرهنگ گیاهان ایران، انتشارات فرهنگ معاصر.
- Anonymous. 1985. The international comecon list of descriptors for the species Vicia sativa. The Scientific-Technical Board of the COMECON Member-Countries for Collection of Wild and Cultivated Plant Species, Leningrad , USSR
 - Ayana, A. and Bekele, E., 1999. Multivariate analysis of morphological variation in sorghum (Sorghum bicolor (L.) Moench) germplasm from Ethiopia and Eritrea. Genetic Resources and Crop Evolution, 46: 3, 273
- Abd-El Moneim, A.M. and Saxena, M.C., 1995. Demand for meat & milk in WANA increases urgent meet for feed from forage Legumes. Diversity: 11(1/2), 120 -121
- Gustine, D.L. and Huff, D.R., 1999. Genetic variation within and among white clover populations from managed permanent pastures of the Northeastern USA. Crop Science, 39 (2): 524-530.
- ICRDA. 1995 ,1996. Annual report for germplasm program Legumes. ICARDA, Aleppo, Syria
- Rechiger, K.H., 1979. Flora Iranica. Nos: 140, Akademische Druck, Verlagssanstalt, Graz-Astria
- Lu-XinShi; He-Qi; Lu-XS and He-Q, 1997. Genetic diversity for Chinese alfalfa cultivars and landraces. Grassland of China. No. 6, 1-6.
- Manly, B.F., 2005. Multivariate statistical method.3rd Edition, Chapman and Hall, USA.
- Sabanci, C.O., 1995. Characterization study on common vetch population collected in Turkey. Plant Gene. Reso. Newsletter:No. 104, 26-28
- Sadeghi, Gh., Samie, A., Pourreza, J. and Rahmani, H.R., 2004. Canavanine Content and Toxicity of Raw and Treated Bitter Vetch (Vicia ervilia) Seeds for Broiler Chicken. Inter. J. of Poultry Sci. 3(8)
- Shannon, C.E., 1948. A mathematical theory of communication. Bell Syst. Techn. Jour. 27: 379-423, 623-656.
- Williams, P.C., Bhatty, R.S., Deshpande, S.S., Hussein, L.A. and Savage, G.P., 1994. Improving nutritional quality of cool season food legumes. p. 113-129. In: F.J. Muehlbauer and W.J. Kaiser (eds.), Expanding the Production and Use of Cool Season Food Legumes. Kluwer Academic Publishers, Dordrecht Netherlands.