باززایی غیرمستقیم کیکم ترکمنی (Acer monospessulanum) در شرایط درون شیشه‌ای

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 عضو هیات علمی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی

2 دکترای جنگل‌داری، بخش تحقیقات کشت بافت، پژوهشکده بیوتکنولوژی کشاورزی ایران، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مشهد

چکیده

گونه کیکم یکی از گونه‏ های مهم جنس Acer از خانواده Aceraceae می‏باشد. زیرگونه turcomanicum در جنگل‌های ناحیه رویشی ایران تورانی به‌عنوان گونـه همـراه ارس در ارتفاعات استان‌هـای خراسـان رضـوی و شـمالی پراکنش دارد. سال بذردهى این گونه هر سه سال یکبار است. قوه نامیه بذر آن پایین و تعداد بذرهای رسیده و سالم کم می‏باشد. بذرهای این گونه دارای خواب بوده و قوه نامیه آن پس از طى دوره سرمادهى کاهش می‌یابد. متأسفانه، بسیاری از رویشگاه‏های این گونه تحت تأثیر چرای دام و دخالت‏های انسانی با تخریب زیادی مواجه شده است. به‌دلیل مشکلات تکثیر جنسی، استفاده از روش‏های غیرجنسی به‎منظور تولید نهال‏های با کیفیت مطلوب می‏تواند در احیاء رویشگاه‏های این گونه بسیار راهگشا باشد. یکی از راه‌های مطمئن تولید نهال، تکثیر غیرجنسی از طریق ریزازدیادی است. به این ‌منظور ریزنمونه‌ها از رویشگاه آن تهیه و باززایی انجام شد. القاء کالوس در محیط‌های هورمونی مختلف انجام و غلظت‌های مختلف هورمونی برای باززایی کالوس بررسی شد. از بین محیط‌های مورد بررسی، باززایی غیرمستقیم از کالوس تنها در غلظت‌های 1/0 و 5/0 میلی‌گرم در لیتر هورمون رشد گیاهی تیدیازورون (TDZ) انجام شد. تعداد، رشد طولی و شادابی ساقه‌چه‌ها تحت تأثیر غلظت‌های مختلف هورمون TDZ بررسی شد و تیمار 5/0 میلی‌گرم در لیتر هورمون TDZ با متوسط 16/4 عدد بیشترین تعداد ساقه‌زایی را داشت. از نظر شادابی و ارتفاع ساقه‌چه‌ها تفاوت معنی‌داری بین تیمارها وجود نداشت. به‏طورکلی محیط پایه MS و هورمون TDZ برای باززایی کالوس گونه کیکم ترکمنی مناسب می‏باشد. گیاهچه‌های باززایی شده به‎منظور سازگاری به گلدان منتقل و بعد به خاک انتقال یافتند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


-      Abbasi, B., Saxena, P. K., Murch, S. J. and Liu, C.Z., 2007. Echinacea biotechnology: Challenges and opportunities. In vitro Cellular and Developmental Biology-Plant, 43: 481-492.
-      Bhaskaran, S. and Smith, R.H. 1990. Regeneration in cereal tissue culture: A review. Crop Science, 30: 1329- 1336.
-      Bonga, J. M. and von Aderkas, P., 1992. Clonal Propagation. In: "In vitro Culture of Trees", (Eds.): Bonga, J. M. and von Aderkas, P., Kluwer Academic Publishers, Dordrecht, PP. 76-104.
-      Durkovic, J., 2003. Regeneration of Acer caudatifolium Hayata plantlets from juvenile explants. Plant Cell Report, 21:1060–1064.
-      Emam, M., 2005: Micropropagation of Acer cinerasens by shoot tip culture. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 13: 37- 51.
-      Emam, M., Shahrzad, Sh., Naraghi, T.S., Khanhasani, M. and Hamzepoor, Y., 2006. Regeneration of Acer cinerasens through embryo culture. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 14: 170-174.
-      Gallo-Meagher, M., English, R.G. and Abouzid, A., 2000. Thidiazuron stimulates shoot regeneration of sugarcane embryogenic callus. In Vitro Cellular and Developmental Biology-Plant, 36: 37-40.
-      Guo, B., Abbasi,B, H., Zeb, A., Xu, L. L., and Wei, Y. H., 2011. Thidiazuron: A multi-dimensional plant growth regulator. African Journal of Biotechnology, 10: 8984-9000
-      Han, Y., Jin, X., Wu, F. and Zhang, G., 2011. Genotypic differences in callus induction and plant regeneration from mature embryos of barley (Hordeum vulgare L.). JZUS, 12(5): 399-407.
-      Huetteman, C. A. and Preece, J.E., 1993. Thidiazuron: A potent cytokinin for woody plant tissue culture. Plant Cell Tissue  and Organ Culture. 33(2): 105-119.
-      Husain, M.K., Anis, M., and Shahzad, A., 2007. In vitro propagation of Indian Kino (Pterocarpus marsupium Roxb.) using Thidiazuron. In vitro Cellular and Developmental Biology-Plant, 43: 59-64.
-      Latteir, J.D., Touchell, D.H., Ranney, T.G. and Smith, J.C., 2013. Micropropagation and polyploidy induction of Acer platanoides Crimson sentry. Journal of Environment and Horticulture , 31:246–252.
-      Madani, G., Ghobadi, S., Seyed Tabatabaei, B,E., Talebi, M. and Yamchi, A., 2013. Effect of plant growth regulators and explant types on regeneration and micropropagation of a commercial strawberry cultivar (Fragaria ×ananassa cv. Selva). Journal of Science and Technology Greenhouse Culture, 15(4): 111 – 121.
-      Mok, M. C., Mok, D., Turner, J. and Mujer, C., 1987. Biological and biochemical effects of cytokinin active phenylurea derivatives in tissue culture systems. HortScience, 22:1194-1197.
-      Mozaffarian, V., 2004. Trees and shrubs of Iran, Res Inst of forest and rangeland, Tehran, 1003 pp.
-      Mroginski, E., Rey, H.Y., Gonzalez, A.M. and Mroginski, L.A., 2004. Thidiazuron promotes in vitro plant regeneration of Arachis correntina (Leguminosae) via organogenesis. Journal of Plant Growth Regulators, 23: 129-134.
-      Murthy, B., Murch, S. and Saxena, P. K., 1998. Thidiazuron: A potent regulator of in vitro plant morphogenesis. In vitro Cellular and Developmental Biology-Plant, 34:267-275.
-      Nasiri, M., 2008. Investigation of suitable seed germination enhancement and breaking seed dormancy treatment of Montpellier maple (Acer monospessulanum L.). Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 16: 94-105.
-      Neto, V.B.P., Mota, T.R. and Otoni, W.C., 2003. Direct organogenesis from hypocotyl-derived explants of annatto (Bixaorellana). Plant Cell Tissue and Organ Culture, 75: 159-167.
-      O’Connor, A., Hubstenberger, J., Killough, C., VanLeeuwen, D. and St Hilaire, R., 2007. In vitro propagation of Acer grandidentatum Nutt. In vitro Cellular and Developmental Biology-Plant, 43: 40-50.
-      Radhika, K., Sujatha, M. and Rao, N, T., 2006. Thidiazuron stimulates adventitious shoot regeneration in different safflower explants. Biologia Plantarum, 50: 174-179
-      Sabeti, H., 1992. Forests, Trees and Shrubs of Iran. Yazd University Press, Yazd, 890pp .
-      Saeedi Heidari, A. and Safarnejad, A., 2015. Micropropagation of Acer monospessulanum through tissue culture. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 23: 237-246.
-      Safarnejad, A., 2015. Effects of growth regulators on in vitro regeneration of Ziziphus jujube. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 23(1): 40 – 48.
-      Sagheb Talebi, Kh., Sajedi, T., and Yazdian, F., 2004. Take the Forests of Iran. Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, 270pp.
-      Salavati, Gh., Payamnoor, V., Kavoosi, M.R. and Ali-Arab, A., 2013. Storage behavior and desiccation sensitivity of seeds in Acer monspessulanum L. Journal of Forest and Wood Products, 66: 293- 304.
-      Sayed Tabatabaei, B.E. and Omidi, M., 2009. Plant Cell and Tissue Culture. University of Tehran Press. Tehran. (in persian). 368pp.
-      Sotiropoulos, T.E., Mouhtaridou, G.N., Thomidis, T., Tsirakoglou, V., Dimassi, K.N. and Therios, I.N., 2005. Effects of different N-sources on growth, nutritional status, chlorophyll content, and photosynthetic parameters of shoots of the apple rootstock MM 106 cultured In vitro. Biologia Plantarum, 49: 2. 297-299.
-      Sujatha, G. and Ranjitha Kumari, B.D., 2007. High-frequency shoots multiplication in Artemisia vulgaris L. using thidiazuron. Plant Biotechnology Report, 1: 149-154.
-      Tomas, W., Motyka, V., Strnad, M. and Schmulling, T., 2001. Regulation of plant growth by cytokinins. Journal of Horticultural Science, 6: 36-39.
-      Vlašínová, H. and Havel, L., 1999. Continuous somatic embryogenesis in Japanese Maple (Acer palmatum Thunb). Journal of Plant Physiology, 154:212-218.
-      Wilhelm, E., 1999. Micropropagation of juvenile sycamore maple via adventitious shoot formation by use of thidiazuron. Plant Cell, Tissue and Organ Culture, 57:57-60.
-      Yucesan, B., Turker, A.U., and Gurel, E., 2007. TDZ-induced high frequency plant regeneration through multiple shoot formation in witloof chicory (Cichorium intybus L.). Plant Cell Tissue  and Organ Culture, 91: 243-250.