بررسی تنوع ژنتیکی اکوتیپ‌های مختلف عناب (Zizyphus jujuba Mill.) در ایران با استفاده از تجزیه خوشه‌ای

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان قم

چکیده

به منظور بررسی تنوع ژنتیکی موجود در اکوتیپ‌های مختلف عناب، آزمایشی با استفاده از 29 اکوتیپ از 15 استان کشور از سال 1378 و در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. نهال هر یک از اکوتیپ‌ها تهیه و جهت بررسی صفات مورفولوژیکی در ایستگاه تحقـیقاتی مرحوم بدیعی واقع در50 کیلومـتری غرب قم کاشـته شد. صفات زاویه شاخه با تنه، تعداد خار در شاخه، اندازه بزرگترین خار، اندازه شاخه یکساله، اندازه خار یکساله، شکل برگ، طول دمبرگ، طول برگ، عرض برگ و..... در هر اکوتیپ یادداشت‌ برداری گردید. تجزیه واریانس صفات نشان داد که طول و عرض برگ و طول و عرض برگ انتهایی در تکرارهای مختلف با یکدیگر اختلاف معنی‌داری داشتند. همچنین در بررسی ضریب همبستگی صفات مشخص شد که زاویه شاخه با تنه، تعداد خار در شاخه و طول برگ با یکدیگر و با سایر صفات همبستگی معنی‌داری داشت، بنابراین در تفکیک اکوتیپ‌ها می‌توان روی این صفات تأکید نمود. تجزیه به مؤلفه‌های اصلی، 3 مؤلفه که 64 درصد واریانس کل را توصیف می‌نمایند، تعیین کرد. تجزیه عاملها به روش وریماکس، سه عامل به‌ نام «خصوصیات برگ»، «ابعاد برگ انتهائی» و «عادت شاخه‌دهی» را تعریف نمود. تجزیه خوشه‌ای، اکوتیپ‌های جمع‌آوری شده را در سه گروه با منشأ اصفهانی، مازندرانی و خراسانی تفکیک نمود. اکوتیپ‌های فارس دارای منشأ اصفهانی و اکوتیپ‌های قم دارای منشأ اصفهانی و مازندرانی بودند.

کلیدواژه‌ها

موضوعات


امیدبیگی، ر.، 1376. رهیافت‌هــای تولید و فرآوری گیــاهان دارویی. جلد اول، طراحان‌نشر، تهران، صفحه 110- 109.
امیدبیگی، ر.، و دقیقی، س.، 1379. تأثیر سن پاجوش و زمان انتقال آن در تکثیر عناب. مجله علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، سال هفتم، 4: 58 ـ 53.
ثابتی، ح.، 1373. جنگلها، درختان و درختچه‌های ایران. چاپ دوم، انتشارات دانشگاه یزد، یزد: ص779.
حسین آوا، س. و سیفی، ا.، 1381. عناب. انتشارات فنی معاونت ترویج سازمان تات، تهران:17.
میرحیدر، ح.، 1375. معارف گیاهی به کاربرد گیاهان در پیشگیری و درمان بیماریها. جلد ششم، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران: صفحه 462-408.
Bal. J.S. 1992. Identfication of Ber (Zizyphus mauritiana) cultivars through vegetative and fruit characters. Acta Horticulture science, No: 317:245-253.
Khan. A.H. and Wazir, F.K. 1980. Morphological characteristics, yield and yield components of different cultivars Ber. Sarbadj of Agric, Pakistan, Vol. 5, No 1: 53-57.
Kumar S. and Sharma, V.P. 1995. Isozymic Identification of cultivars Ber. Journal of Horticulture science, India, 70(2): 303-306.