به منظور بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات زراعی در ژنوتیپ‌‌های رازیانه، آزمایشی بر روی 12 ژنوتیپ رازیانه شامل 10 ژنوتیپ داخلی و 2 رقم خارجی با استفاده از طرح بلوک کامل تصادفی با 3 تکرار، در ایستگاه تحقیقاتی شهید فزوه اصفهان و طی سالهای 1384- 1383 اجرا گردید. براساس نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنی‌‌داری میان ژنوتیپ‌‌های مورد مطالعه برای همه صفات مشاهده گردید. کلیه صفات مورد مطالعه بجز تعداد چتر و تعداد گل در چتر از وراثت‌پذیری متوسط تا زیاد (99- 48 درصد) برخوردار بودند. عملکرد گیاه همبستگی مثبت و معنی‌‌داری با صفات روز تا رسیدگی کامل، تعداد چترک و درصد اسانس داشت. چهار مؤلفه اول در تجزیه به مؤلفه‌‌های اصلی، 85 درصد از کل واریانس متغیر‌‌ها را توجیه کردند. صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد گل عقیم، عملکرد دانه، وزن 1000 دانه، روز تا 50% و 100% گلدهی، روز تا رسیدگی کامل و ارتفاع در 50% گلدهی عمده‌‌ترین نقش را در تبیین مؤلفه اول داشتند. در مؤلفه دوم، صفات ارتفاع در 100% گلدهی، درصد اسانس و درصد خاکستر دارای اهمیت بیشتری بودند. در مؤلفه سوم صفات تعداد چترک و تعداد گل در چترک و در مؤلفه چهارم صفت تعداد گل‌‌آذین بیشترین اهمیت را در تبیین این مؤلفه‌‌ها داشتند. براساس تجزیه خوشه‌‌ای 12 ژنوتیپ مورد بررسی در سه دسته مختلف قرار گرفتند و اختلاف‌های چشمگیری به‌ویژه در عملکرد بذر، درصد اسانس، زمان رسیدگی و ارتفاع گیاه در بین گروه‌ها وجود داشت. بنابراین می‌‌توان از طریق تلاقی بین ژنوتیپ‌‌های برتر خوشه‌‌های مختلف و آزمون نتاج آنها از طریق برنامه‌‌های به‌نژادی و انتخاب، نسبت به تولید ارقام با خصوصیات زراعی مطلوب اقدام نمود.
)