اثر تنش خشکی بر خصوصیات جوانه‏ زنی بذر در جمعیت‌های 4 گونه اسپرس بومی ایران (Onobrichis sp)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 کارشناس ارشد، بخش تحقیقات گیاه‌شناسی، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران

2 استاد پژوهش، بخش تحقیقات مرتع، مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران. پست الکترونیک: aajafai@rifr-ac.ir

چکیده

DOR:
98.1000/1735-0891.1398.27.309.54.2.1575.46
به‌منظور بررسی تحمل به تنش خشکی در گیاه اسپرس آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در شرایط آزمایشگاه و گلخانه در مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور طی سال­های 1393-1394 اجرا شد. در این تحقیق از چهار گونه اسپرس Onobrichis michoxii، O. cristagalli، O. sativa و O. sabnitens در چهار تیمار خشکی در آزمایشگاه (شاهد 0، 3/0-، 6/0-، MPa 9/0-) و گلخانه ( FC100% ظرفیت زراعی،  FC75%،  FC50% و FC 25%) استفاده شد. صفات درصد و سرعت جوانه‌زنی، طول ریشه‌چه، طول ساقه‌چه، طول گیاهچه، نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه، وزن تر و خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر آنها اندازه‌گیری گردید. نتایج تجزیه داده‏ها نشان داد که در هر دو آزمایش با افزایش تنش خشکی، درصد و سرعت جوانه‏ زنی، طول ساقه‌چه، طول گیاه‌چه، وزن تر و خشک گیاهچه و شاخص بنیه بذر در همه گونه‏ها کاهش یافت و کمترین مقدار آنها در آزمایشگاه در تنش (MPa 9/0-) و در گلخانه تنش (FC 25%) مشاهده شد. از لحاظ صفات طول ریشه‌چه و نسبت طول ریشه‌چه به ساقه‌چه روند معکوس بود، به‌طوری‏‌که با شدت تنش مقدار این صفات تا تنش MPa 6/0 دارای روند افزایشی بود و بعد از آن روند ثابت یا کاهشی بود. در مقایسه بین گونه‌ها در آزمایشگاه بیشترین میانگین درصدجوانه‌زنی و رشد گیاهچه مربوط به گونه‌های O. sabnitens و O. michauxii بود. در شرایط گلخانه گونه O. michoxiiنسبت به سایر گونه‌ها عملکرد بیشتری داشت و به‌عنوان گونه مقاوم به خشکی برای بذرپاشی مراتع و استفاده از آن در برنامه‌های اصلاح گیاهان مرتعی معرفی شد.

کلیدواژه‌ها


-  Abdul-Baki, A.A, and Anderson, J.D. 1970. Viability and leaching of sugars for germination barley. Crop science 10: 31-34
-  Bhatt, R. M. and Srinivasa-Rao, N. K. 2005. Influence of pod load on response of okra to water stress. Indian Journal of Plant Physiology 10: 54-59.
-  Burton, J.C and Curley, R.L. 1968. Nodulation and nitrogen fixation in sainfoin (Onobrychis sativa L.) as influenced by strains of rhizobia. Montana State Agri. Exp. Stn. Bull. 627: 3-5
-  Brugnoli, E. and Lauteri, M. 1991. Effects of salinity on stomatal conductance, photosynthetic capacity, and carbon isotope discrimination of salt-tolerant (Gossypium hirsutum L.) and salt-sensitive (Phaseolus vulgaris L.) C3 non-halophytes. Plant Physiology, 95: 628–635.
-  Cash, S.D. and Ditterline, L. 1996. Seed size effects on growth and N2 fixation of effects on of juvenile sainfoin. Field Crops Research. 46: 145-151.
-  Ghasriani, F. 1993. Comparing Medicago species for yield in rainfed conditions at Kermanshah province. Research Institute of Forest and Rangelands publication 85:1-27. (In Persian)
-  De, R. and Kar, RK. 1994. Seed germination and seedling growth of mung bean (Vigna radiata) under water stress induced by PEG-6000.Seed science and technology, 23(2): 301-308.
-  Hume, L.G. and Withers, N.J. 1985. Nitrogen fixation in sainfoin (Onobrychis viciifolia). 1. Responses to changes in nitrogen nutrition. New Zealand Jour Agricultural Research. 28: 325-335.
-  Koch, D.W., Dotzenko, A. D. and Hinze, G. O. 1972. Influence if three cutting system on the Pukridge yield, water use efficiency, and forage quality of sainfoin. Agronomy Journal 64: 463-467.
-  Lowlor, D. W. 1970. Absorption of polyethylene glycols by plants and their effect on plant growth. New phytol 69: 501-513.
-  Koocheki, A. and Zarif Ketabi, H. 1996. Determination of optimum temperature for germination and the effect of salt and water stress on several range plants. Journal of Desert 1(1): 45-56 (In Persian).
-  Majidi, M. M. and Arzani, A. 2004. Study of induced mutation via Ethy l-Methan Sulfonat (EMS) in Sainfoin (Onobrychis viciifolia Scop.). Journal of Agricultural Sciences and Technology, 18, 167-180. (In Persian)
-  Maguire, J. D. 1962. Speed of germination–aid in selection and evaluation for seedling emergence and vigor. Crop science 2: 176-177
-  Michel, B.E. and Kaufman, M.R. 1973 1973. The osmotic potential of polyethylene glycol 6000. Plant Physiology 51: 914-916
-  Mozaffari, J. and Abbasi, MR. 2005. Genetic Resources of forage crop in National Plant Gene Bank of Iran. First National Conference of forage plants in the country, College of Agriculture, University of Tehran, Karaj, Iran. (In Persian).
-  Ramak, P. Khavari-Nejad, R. Hidari Sharifabad, H., Rafiee, M. and Khademi, K. 2006. The effect of water stress on dry weight and photosynthetic pigments in two sainfoin species Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research 14(2): 80-91. (In Persian).
-  Rane, J., Maheshwari, M. & Nagarajan, S. 2001. Effect of pre-anthesis water stress on growth, photosynthesis and yield of six wheat cultivars differing in drought tolerance. Indian Journal of Plant Physiology, 6: 53–60.
-  Sheehy, J.E. and Popple S.C. 1981. Photosynthesis water relations temperature and canopy structure as factors influencing the growth of sainfoin and Lucerne. Annals of Botany. 82: 315-319.
-  Veisipoor, A., Majidi, MM. and Mirlolia, A. 2013. Response of physiological traits to drought stress in some populations of sainfoin (Onobrychis Viciifolia) Iranian journal of Rangelands and forest. Plant Breeding and Genetic Research 21(1): 87-102. (In Persian)
-  Zhu, J. K. 2001. Over expression of a delta pyrpline-5-carbohydrate synthetase gene and analysis of tolerance of water and salt stress in transgenic rice. Trends in Plant Science 6: 66-72.
-  Marchner, H. 1995. Mineral Nutrition of Higher plants. Second reprint. Academic press. PP: 6-73.
-  Greipsson, S. and Davy, A. 1996. Aspects of seed germination in the dune–building grass Leymus arenarius. Icelandic Agricultural Sciences 10: 209–217.
-  Prisco, J.T., Baptista, C. R. and Pinheiro, J. L. 1992. Hydration dehydration Seed Pre-treatment and its effects on Seed germination under water stress condition. Revista Brasileira de Botânica  15(1): 31-35