مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
بررسی تنوع موجود میان ژنوتیپهای مختلف گل محمدی (Rosa damascena Mill.) از نظر ریشهزایی قلمه و رشد نهال درکردستان
1
28
FA
بایزید
یوسفی
مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی کردستان کدپستی: 36311-66169، ص. پ. 714
bayzidyousefi@yahoo.com
سیدرضا
طبائی عقدائی
موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور
tabaei@rifr-ac.ir
محمد حسن
عصاره
عضو هیئت علمی مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران ، صندوق پستی 116 – 13185
asareh@gmail.com
10.22092/ijrfpbgr.2005.115212
آزمایش بررسی تنوع موجود در ژنوتیپهای گل محمدی (<em>Rosa damascena </em>Mill.) از نظر استقرار و رشد نهال در کردستان با توجه به ارزش اقتصادی، دارویی و زیست محیطی این گونه و با هدف بررسی و ارزیابی میزان تنوع ژنتیکی میان 38 ژنوتیپ گل محمدی از نظر ریشهزایی قلمه و استقرار نهال و برخی صفات موثر در رشد نهال انجام گرفت. در این آزمایش قلمه 38 ژنوتیپ گل محمدی در اول اسفند 82 در محیط گلخانه با دمای 22-18 درجه سانتیگراد در قالب طرح آماری کاملا تصادفی (CRD) کشت گردید و پس از ریشه دارشدن به گلدان پلاستیکی انتقال یافت و آماربرداری و ثبت دادهها در مرداد 83 انجام و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج بدست آمده، ژنوتیپهای مورد بررسی از لحاظ صفات درصد قلمه ریشه دار شده، تعداد شاخه اولیه، متوسط ارتفاع نهال، متوسط تعداد برگ درشاخه، متوسط تعداد برگچه در برگ، قطر شاخه اصلی، فاصله محل خروج شاخه اصلی از انتهای فوقانی قلمه و درجه شادابی اختلافهای معنیداری را در سطح احتمال 1% با همدیگر نشان دادند که بیانگر وجود تنوع بالا میان ژنوتیپها و وجود زمینه مناسب برای امر گزینش و اصلاح نژاد آنها میباشد.
مقایسه میانگین صفات در ژنوتیپها با آزمون دانکن نشان داد که ژنوتیپهای شماره 22، 29، 35، 8 و 37 با درصد قلمه ریشه دار شده بهترتیب 91/90، 90، 85، 70 و 70 درصد نسبت به سایر ژنوتیپها برتر بودند. میانگین درصد قلمه ریشه دار شده کل ژنوتیپها در این آزمایش (33/42 %) نسبت به تحقیقات مشابه بالاتر بود. در مجموع صفات مورد بررسی، ژنوتیپهای 22، 38 و 39 نسبت به سایر ژنوتیپها برتری نشان دادند.
متوسط ارتفاع نهال بهعنوان یکی از اجزاء رشد نهال با درصد قلمه ریشه دار شده، تعداد شاخه اولیه، متوسط تعداد برگ در شاخه و برگچه در برگ و قطر شاخه اصلی دارای همبستگی مثبت و معنیدار در سطح احتمال 1% بود. همچنین قطر شاخه اصلی بهعنوان یکی دیگر از اجزاء رشد نهال علاوه بر ارتفاع نهال با تعداد شاخه اولیه و متوسط تعداد برگ در شاخه همبستگی مثبت و معنیداری درسطح احتمال 1% نشان داد. براساس نتیجه تجزیه کلاستر، ژنوتیپهای برتر از نظر ریشهزایی قلمه (ژنوتیپهای شماره 22، 29، 35، 8 و 37) در گروه بندی بر اساس صفات مورد بررسی در این آزمایش در 4 خوشه متفاوت قرار گرفتند. همچنین در مطالعات مشابه برای کاهش هزینه و… میتوان بهجای 38 ژنوتیپ، 13 ژنوتیپ را مورد بررسی و ارزیابی قرارداد.
گل محمدی (Rosa damascena Mill.),تنوع,ریشهزایی,رشدنهال و تجزیه خوشهای
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115212.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115212_f0de80a95e41a603fb211bd186b78c2b.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
تکثیر درخت سفید پلت از طریق کشت تخمدان بالغ (Populus caspica)
29
36
FA
علی
جعفری- مفید آبادی
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، صندوق پستی 116- 13185
mofidabad@yahoo.com
10.22092/ijrfpbgr.2005.115214
بهمنظور تکثیر انبوه گونه در حال انقراض سفید پلت <em>Populus caspica</em>، روش کشت درون شیشهایی تخمدان بالغ مورد استفاده قرار گرفت. جهت جوانه زنی جنین، تخمدانها پس از 14 روز از کپسولهای توسعه یافته حاصل از گردهافشانی طبیعی و گردهافشانی مصنوعی در قالب روش ترکه و آب ایزوله و به محیطهای کشت MS، half-MS و SS فاقد هورمونهای رشد گیاهی منتقل شدند. مقایسه میانگین اثرات محیط کشت در جوانه زنی جنین نشان داد که اختلاف معنیداری میان محیطهای کشت و نوع گردهافشانی برای جوانه زنی جنین در سطح یک درصد وجود دارد. بیشترین جوانه زنی جنین در کشت تخمدان 14 روزه سفید پلت در محیط کشت half-MS (محیط کشت نیمه قدرت) اتفاق افتاد (74/27 عدد از هر کپسول). تعداد متوسط نهالهای بدست آمدهاز کشت تخمدانهای با گردهافشانی طبیعی کمتر از تخمدانهای حاصل از گردهافشانی مصنوعی بود (بهترتیب 46/19 و 77/24 گیاهچه در هر تخمدان کشت شده) و اختلاف معنیداری در سطح یک درصد میان آنها مشاهده شد. گیاهچهها در ارتفاع 3 الی 5 سانتیمتری قبل از انتقال به گلدان، در داخل شیشههای مربا که حاوی محیط کشت مشابه بازکشت شدند. تعداد زیادی گیاهچه پس از انجام موفق سازگاری تدریجی ابتدا به گلدان و بعد به عرصه منتقل شدند.
کشت تخمدان,تکثیر جنسی,جنین و تکثیر انبوه
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115214.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115214_daf8f2eb29b6252b8d21b64ea35d816c.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
ریزازدیادی گونه کیکم ( (Acer cinerasens از طریق کشت سرشاخه
37
52
FA
میترا
امام
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران، صندوق پستی 116-13185
memam@rifr-ac.ir
10.22092/ijrfpbgr.2005.115215
درخت کیکم (<em>Acer cinerasens</em><em>)</em>، یکی از گونههای مهم و با ارزش جنس افرا (<em>(Acer</em>است که در ناحیه رویشی زاگرس رشد میکند. مشکلات متعدد ازدیاد آن از طریق روشهای معمول تکثیر بهویژه ریشهزایی سخت قلمههای درختان بالغ افرا، ما را به انجام این تحقیق رهنمون ساخت. در پژوهش حاضر، امکان ریزازدیادی درخت کیکم به روش کشت سرشاخهای (جوانه انتهایی و ریزقلمه: جوانه سبز شده از قلمههای شاخه درخت بالغ)، بررسی شد. ابتدا نمونهها از پایههای برگزیده در رویشگاههای طبیعی گیاه واقع در جنگلهای منطقه سرچهان شیراز و قلاجه کرمانشاه در فصول مختلف سال، برداشت شد و پس از سترونسازی با تیمارهای متفاوت، در محیطهای کشت MS و DKW مستقر شدند. مناسبترین شاخهزایی و رشد طولی از جوانه و ریزقلمه در محیط MS دارای غلظت 4/1 نیترات) با ترکیب هورمونی 5/0 میلیگرم در لیتر2ip و 1/0 میلیگرم در لیترکینتین و 05/0 میلیگرم در لیتر TDZ و 01/0 میلیگرم در لیتر IBA و 25/0 میلیگرم در لیتر GA و آسکوربیک اسید 100 میلیگرم در لیتر بدست آمد. تیمارهای مختلف ریشهزایی بر شاخههای تکثیر یافته اعمال شد، ولی نتیجه آن مثبت نبود.
کیکم,کشت سرشاخه,جوانة انتهایی و ریزقلمه
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115215.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115215_4ffd655ae9247a03ac293d0ca89051d1.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
بررسی اثر جیبرلیک اسید و سیتریک اسید بر درصد، سرعت جوانهزنی و شاخص بنیه بذرهای سریش تماشایی (M.B. Eremurus spectabilis)
53
66
FA
افسون
رحمانپور
دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال و کارشناس مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
احمد
مجد
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. تجریش خیابان دربند کوچه پرتوی
فیروزه
چلیبان
دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال. تجریش خیابان دربند کوچه پرتوی
chalabian1969@yahoo.com
10.22092/ijrfpbgr.2005.115216
به منظور مطالعه خصوصیات جوانهزنی سریش تماشایی تحت اثر تیمارهای فیزیکی و شیمیایی، بذرهای رسیده<em>Eremurus spectabilis </em><em> </em>از پایههای موجود در باغ گیاه شناسی ملی ایران جمعآوری شدند و برای رفع خفتگی، تحت پیش تیمارهای محرک فیزیکی شامل خیساندن بذر از 24 تا 48 ساعت، بریدن نوک بذر و خراشدهی پوسته بذر با نوک چاقو، نور 24 و 12 ساعته و تاریکی مطلق و محرک شیمیایی شامل هیپوکلرید سدیم، اسید سیتریک و ژیبرلیک اسید، در غلظتهای متفاوت قرار گرفتند و در نهایت بیشترین درصد جوانهزنی بذرها با مناسبترین پیش تیمار و تیمار مشخص گردید. حاصل این بررسی رفع خفتگی بذر با مناسبترین پیش تیمار و تیمارها شامل خیساندن در آب به مدت 24 تا 48 ساعت، برداشتن پوستکهای اطراف بذر، شستشو با هیپوکلرید سدیم 35% و آب مقطر، بریدن نوک بذر و تیمار با مخلوط محلول ژیبرلیک اسید 01/0 مولار و سیتریک اسید 50 میلیگرم در لیتر به مدت 45 دقیقه و دمای 15-10 درجه سانتیگراد و نور سفید 4500 تا 5000 لوکس 24 ساعته به مدت 1 تا 3 هفته بود که با درصد جوانهزنی 33/55%، سرعت جوانهزنی 88/0 و شاخص بنیه بذر 2/10 در مقایسه با شاهد اختلاف معنیداری داشت.
خفتگی بذر,درصد جوانهزنی بذر,سرعت جوانهزنی بذر,شاخص بنیه بذر,تیمار,ژیبرلیک اسید,سیتریک اسید وEremurus spectabilis
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115216.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115216_23d6de3f415298166d9b6513fabe2d79.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
بررسی شکستن خواب و جوانهزنی بذر Astragalus siliquosus
67
84
FA
حمیدرضا
عیسوند
دانشگاه لرستان
hrisvand@yahoo.com
حسن
مداح عرفی
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع
رضا
توکل افشاری
دانشگاه تهران، دانشکده کشاورزی، اصلاح نباتات.
10.22092/ijrfpbgr.2005.115217
جهت بررسی جوانهزنی و شکستن خواب بذر<em>Astragalus siliquosus </em>Boiss<em>.</em>آزمایشی در آزمایشگاه تکنولوژی بذر بخش تحقیقات بانک ژن منابع طبیعی با هفت تیمار و 3 تکرار به صورت طرح کاملاً تصادفی انجام شد. تیمارها شامل چند روش نفوذ پذیر کردن پوسته و اعمال سرمادهی بودند. نتایج نشان داد که حدود 95% خواب بذر <em>A. siliquosus</em> ناشی از عدم نفوذپذیری پوسته نسبت به آب و باقی مربوط به عوامل فیزیولوژیکی است. مناسبترین تیماری که بدون داشتن اثرات نامطلوب بر جنین، پوسته بذر را نسبت به آب نفوذ پذیر نمود، خراش دهی با کاغذ سنباده بود. کاربرد توام این تیمار با تیمار سرمادهی، سبب برطرف شدن بیش از 98 درصد خواب بذر گونه مذکور گردید. تیمار پیش سرمایی که همراه با خراش دهی مکانیکی استفاده شد، سرعت جوانهزنی را به طور چشمگیری افزایش داد، اما تفاوت معنیداری در وزن تر و وزن خشک ایجاد نکرد. تیمار اسید سولفوریک گرچه درصد جوانهزنی را افزایش داد اما بیشترین درصد بذرهای مرده نیز به این تیمار اختصاص داشت. سایر تیمارها از نظر درصد جوانهزنی تفاوت معنیداری با تیمار شاهد نداشتند
Astragalus siliquosus,جوانهزنی,خواب بذر و نفوذ ناپذیری پوسته بذر
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115217.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115217_b2951419ee3df98b8111b76742b645d1.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
بررسی روابط میان عملکرد بذر، عملکرد علوفه و اجزاء عملکرد در جمعیتهای شبدر قرمز (Trifolium pratense L.)
85
98
FA
مهدی
ضیایی نسب
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران ، صندوق پستی 116 – 13185
mziaei2003@yahoo.com
علی
اشرق جعفری
استاد پژوهش و رئیس بانک ژن موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
10.22092/ijrfpbgr.2005.115218
شبدر قرمز یکی از مهمترین لگومهای علوفهای چند ساله است که در مراتع ایران بهصورت طبیعی رشد میکند. به منظور بررسی و تشریح روابط میان عملکرد علوفه خشک و عملکرد بذر با سایر صفات وابسته به آنها، 9 جمعیت شبدر قرمز در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سالهای 1381-1382 در مجتمع تحقیقاتی البرز (کرج) مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه همبستگی فنوتیپی نشان داد که عملکرد علوفه با صفات اندازه برگ، طول میانگره، طول دمبرگ، ارتفاع کانوپی، دیرزیستی و تعداد ساقه در بوته همبستگی مثبت و معنیدار دارد. ضریب همبستگی میان عملکرد بذر و صفات تعداد ساقه در بوته، دیرزیستی و تعداد بذر در گل آذین نیز مثبت و معنیدار بود. با استفاده از تجزیه رگرسیونی گام به گام سهم هر یک از صفات که بیشترین تأثیر را در عملکرد بذر و علوفه داشتند مشخص گردید. صفات تعداد ساقه در بوته، تعداد بذر در گل آذین، دیرزیستی، تعداد گل آذین در ساقه، طول میانگره و تعداد گلچه در گل آذین بیشترین تأثیر را در عملکرد علوفه داشتند و بیش از 99 درصد از تغییرات آن را توجیه نمودند. بر اساس تجزیه علیت، صفات دیرزیستی و طول میانگره بیشترین اثر مستقیم و مثبت را بر افزایش عملکرد علوفه داشتند. دو صفت تعداد بذر در گل آذین و تعداد گل آذین در ساقه اثر مستقیم منفی نشان دادند، ولی از طریق افزایش دیرزیستی و طول میانگره، بهطورغیرمستقیم باعث افزایش عملکرد علوفه گردیدند. با توجه بهاینکه ضریب همبستگی و ضریب علیت دو صفت دیرزیستی و طول میانگره مثبت بودند بنابراین میتوان از این دو صفت بهعنوان دو شاخص مهم در افزایش عملکرد علوفه استفاده نمود. برای عملکرد بذر، صفات تعداد بذر در گل آذین، وزن هزار دانه، تیپ رشد، تعداد گل آذین در ساقه و تعداد گلچه در گل آذین به مدل رگرسیونی وارد شدند (98/0R<sup>2</sup>=) که صفت تعداد بذر در گل آذین بیشترین اثر مستقیم را مثبت بر افزایش عملکرد بذر داشت و چون اثر کل آن نیز معنیدار بود بنابراین تعداد بذر در گل آذین بهعنوان مهمترین صفت برای افزایش عملکرد بذر شناخته شد. وزن هزار دانه اگرچه بهصورت مستقیم باعث کاهش عملکرد بذر شد، اما بهصورت غیر مستقیم با افزایش تعداد بذر در گل آذین موجب افزایش تولید بذر گردید.
شبدر قرمز,عملکرد علوفه,عملکرد بذر,تجزیه همبستگی,تجزیه رگرسیون و تجزیه علیت
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115218.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115218_889a16d7467b32142e7d4d8498139bc2.pdf
مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران
1735-0891
2383-1448
13
1
2005
05
22
تجزیه ژنتیکی عملکرد و کیفیت علوفه در والدین و خانوادههای ناتنیFestuca arundinacea
99
124
FA
علی
اشرق جعفری
استاد پژوهش و رئیس بانک ژن موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور
شاهرخ
جاورسینه
دانشآموخته دانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد
10.22092/ijrfpbgr.2005.115219
به منظور تخمین وراثتپذیری، بازده ژنتیکی حاصل از گزینش و رابطه ژنتیکی بین عملکرد و کیفیت علوفه در <em>Festuca arundinacea</em><em>، </em>از 20 ژنوتیپ در خزانه پلی کراس بذرگیری بعمل آمد. ارزیابی نتاج ناتنی و کلنهای والدینی در قالب طرح کاملا تصادفی در 4 تکرار بهمدت 2 سال در مجتمع تحقیقاتی البرز انجام شد و صفات عملکرد علوفه، تاریخ خوشه دهی، ارتفاع بوته، محیط طوقه، درصد قابلیت هضم، درصد پروتئین خام، درصد قند محلول، درصد فیبر خام، درصد خاکستر و درصد ADFدر تک بوتهها اندازهگیری شد. برآورد وراثتپذیری عمومی برای عملکرد علوفه و سایر صفات مورفولوژیکی متوسط تا زیاد (92/0 تا 44/0 h<sup>2</sup><sub>b</sub>=) بود. مقادیر وراثتپذیریهای خصوصی(h<sup>2</sup><sub>n</sub>) و (h<sup>2</sup><sub>op</sub>) برای عملکرد علوفه متوسط و برای تاریخ ظهور خوشه زیاد و مشابه والدین بودند که بیانگر اهمیت واریانس افزایشی بهعنوان مهمترین جزء کنترل کننده این دو صفت بود. میزان وراثتپذیری خصوصی برای ارتفاع بوته و محیط طوقه کم و ناچیز بود که اهمیت ژنهای غیرافزایشی در کنترل ژنتیکی این دو صفت را نشان میداد. برای کلیه صفات کیفی وراثتپذیری عمومی متوسط تا زیاد (31/0 تا 68/0h<sup>2</sup><sub>b</sub>=) بود. با اینحال، مقدار وراثتپذیریهای خصوصی h<sup>2</sup><sub>n</sub> و h<sup>2</sup><sub>op</sub> برای درصد قابلیت هضم و قندهای محلول در آب کم و برای سایر صفات کیفی در حد متوسط تا زیاد بود که اهمیت ژنهای غیرافزایشی در کنترل درصد قابلیت هضم و قندهای محلول و نقش ژنهای افزایشی را در کنترل سایر صفات کیفی نشان میداد. نتایج حاصل از پیش بینی بازده ژنتیکی نشان داد که با گزینش 20 درصد از ژنوتیپها در هر نسل احتمال 14 و 20 درصد موفقیت بهترتیب در افزایش عملکرد علوفه و تاریخ ظهور خوشه وجود دارد. ضرایب همبستگی ژنتیکی بین قابلیت هضم و درصد قندهای محلول در آب مثبت و معنیدار بود، در حالیکه، همبستگی بین پروتئین خام و قندهای محلول بهصورت پایداری منفی و معنیدار بود. همبستگی ژنتیکی بین قابلیت هضم و پروتئین خام ناپایدار و در نسلهای والدین و نتاج متفاوت بود. عملکرد علوفه با صفات قابلیت هضم و قندهای محلول همبستگی منفی، ولی غیرمعنیدار و با پروتئین خام همبستگی منفی و معنیدار داشت.
Festuca arundinacea,عملکرد,کیفیت,وراثتپذیری,بازده ژنتیکی و همبستگی ژنتیکی
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115219.html
https://ijrfpbgr.areeo.ac.ir/article_115219_0b496020f5539e294f4f6c795dd415a8.pdf