تأثیر تنظیم‎کننده‌های رشد مختلف، ماده ژله‌ای‎کننده و منبع کربوهیدرات بر رشد درون‎شیشه‌ای زرشک‌ بی‌دانه (Berberis vulgaris var. asperma)

نویسندگان

1 نویسنده مسئول، دانشیار پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز

2 کارشناس پژوهشی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیراز

چکیده

زرشک بی‌دانه (Berberis vulgaris var. asperma) یکی از گیاهان دارویی ایران است و کمبود نهال‌ سالم از مشکلات موجود توسعه کشت این گیاه ارزشمند است. این پژوهش به‌‌منظور دستیابی به ‌روش سریع و آسان برای ریزافزایی زرشک بی‌دانه انجام شد. در چندین آزمایش تأثیر تنظیم‌کننده‌های رشد گیاهی مختلف، مواد ژله‌ای‎کننده مختلف محیط‌کشت و منابع مختلف کربوهیدرات‌ بر رشد درون‌شیشه‌ای این گیاه بررسی شد. براساس نتایج حاصل مشخص شد که قطعات شاخه نیمه‌خشبی ساقه دارای 2-1 جوانه جانبی مناسب‌ترین ریزنمونه برای استقرار درون‎شیشه‌ای زرشک بی‌دانه است. گندزدایی مواد گیاهی منشأ گرفته از درختان بالغ با غوطه‌ور کردن در محلول دو ‌گرم در لیتر قارچ‌کش بنومیل به‌مدت یک ساعت و بعد محلول یک درصد هیپوکلریت سدیم تجاری به‌مدت 15 دقیقه و در پایان سه بار آبشویی با آب مقطر سترون انجام شد. محیط‌ کشت نیمه جامد شده با فیتاژل در مقایسه با دیفکوباکتوآگار و آگارژل برای تولید شاخساره برتری معنی‌دار نشان داد. افزودن سه گرم در لیتر زغال فعال به محیط کشت موجب کنترل قهوه‌ای ‌شدن محیط کشت و بافت‌های گیاهی، افزایش زنده‌مانی و رشد درون‎شیشه‌ای شد. محیط‌کشت DKW دارای دو میلی‌گرم در لیتر BA، 5/0 میلی‌گرم در لیتر IBA و دو میلی‌گرم در لیتر GA3 و نیمه جامد شده با 5/2 ‌گرم در لیتر فیتاژل برای رشد درون‎شیشه‌ای زرشک بی‌دانه مطلوب بود و برای تولید شاخساره توصیه می‌شود. ریشه‌زایی در دو مرحله جداگانه انگیزش ریشه در حضور اکسین با غلظت زیاد و بعد انتقال شاخساره‌ها به محیط‌کشت بدون تنظیم‌کننده رشد برای نمو ریشه‌ها اجرا شد، اما ریشه‌زایی مشاهده نشد و به پژوهش‌های بیشتر نیاز است.

کلیدواژه‌ها


Arena, M.E., Pastur, G.M. and Vater, G., 2000. In vitro propagation of Berberis buxifolia Lam. Biocell, 24: 73-80.
Arena, M.E. and Pastur,  G.M., 2001. 6-Benzyl aminopurine and activated charcoal affect in vitro shoot morphogenesis of Berberis buxifolia Lam. Revista de la Facultad de Agronomia, 21: 41-47.
-  Chakraborty, A., Bhattacharya, D., Ghanta S. and Chattapadhyay, S., 2010. An efficient protocol for in vitro regeneration of Podophyllum hexandrum, a critically endangered medicinal plant. Indian Journal of Biotechnology, 9: 217-220.
-  Ehteshamnia, A. and Gholami, M., 2014. Inhibition of Persian walnut (Juglans regia L.) microcuttings browning by utilizing different methods. Journal of Biodiversity and Environmental Sciences, 5: 562-571.
-  Gamborge, O.L., Miller R.A. and Ojima O., 1968. Nutrient requirements of suspension cultures of soybean root cell. Experimental Cell Research, 50: 151-158.
-  McGranahan, G. H., Driver, A. and Tulecke, W., 1987. Tissue culture of Juglans. In: Bonga, G. M. and D. J. Durzan, (eds.). Cell and Tissue Culture in Forestry, 3: 261-271.
-  Mozaffarian, V., 2004. Trees and Shrubs of Iran. Farhang Moaser Publications. Tehran, Iran, 1003 p.
-  Murashige, T. and Skoog, F., 1962. A revised medium for rapid growth and bioassays with tobacco tissue cultures. Physiologia Plantarum, 15: 473-497.
Naing, A.H., Jeon, S.M., Han, J.S., Lim, S.H., Lim, K.B. and  Kim, C.K., 2014. Factors influencing in vitro shoot regeneration from leaf segments of Chrysanthemum. Plant Biology and Pathology, 337: 383-390
-  Pacholczak, A., Szydlo W. and Lukaszewska, A., 2006. The effects of shading of stock plants on rhizogenesis in stem cuttings of Berberis thunbergii ‘Red Rocket’. Acta Physiolgia Plantarum, 28: 567-575.
-  Podwyszynska, M. and Olszewski, T., 1995. Influence of gelling agents on shoot multiplication and the uptake of macroelements by in vitro culture of rose, cordyline and homalomena. Scientia Horticulturae, 64: 77-88
-  Saadat, Y.A. and Hennerty, M. J., 2002.Factors affecting the shoot multiplication of Persian walnut (Juglans regia L.). Scientia Horticulturae, 95: 251-260.
-  Saadat, Y.A. and Hennerty,  M. J.,  1999.  The effects of different in vitro and ex vitro treatments on rooting performance of Persian walnut (Juglans regia L.).  Acta Horticulturae, 544:473-480.
-  Saadat, Y.A., Jokar, L. and Sayyah Jahromi, L., 2012. In vitro rooting of Pyrus glabra Boiss. microshoots. Iranian Journal of Natural Resources, 1: 46-51.
-  Saadat, Y.A., Rasti, O. and Zamani, J., 2012. Effects of different growth regulators, nutrient media, gelling agents and carbohydrate sources on shoot multiplication of Pyrus glabra Boiss. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 20: 83-96.
-  SAS Institute. 1988. SAS/ STAT users Guide. Release 6.03, Statistical Analysis System (SAS) Institute, Inc., Cary, N0 C0, USA.
-  Sazmand, M. and Safarnejad, A., 2016. Callus induction, regeneration and proliferation of Berberis vulgaris var. asperma using in vitro technique. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 24: 92-101
-  Shimelis, D., Bantte, K. and Feyissa, T., 2015. Effects of Polyvinylpyrrolidone and activated charcoal to control effect of phenolic oxidation on in vitro culture establishment stage of micropropagation of sugarcane (Saccharum Officinarum L.). Advances in Crop Science and Technology, 3: 184. doi:10.4172/2329-8863.1000184 (open access journal).
-  Soniya, E.V. and Sujitha, M., 2006. An efficient in vitro propagation of Aristolochia indica. Biologia Plantarum, 50:272–274.
-  Tehranifar, A., 2003. Barberry Growing in Iran. Acta Horticulturae, 620: 193-195.
Thomas, T. D., 2008. The role of activated charcoal in plant tissue culture. Biotechnology Advances, 26: 618-631.
-  Wang. Q., Jaana Laamanen, J., Uosukainen, M. and Valkonen, J.P.T., 2005. Cryopreservation of in vitro grown shoot tips of raspberry (Rubus idaeus L.) by encapsulation–vitrification and encapsulation–dehydration. Plant Cell Reports, 24:280–288.