تنوع ژنتیکی و وراثت‌پذیری جمعیت‌های بادامک (Amygdalus scoparia spach.) استان فارس

نویسندگان

1 دانشجوی دکترای جنگل‌شناسی و اکولوژی جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی، گرگان

2 نویسنده مسئول مکاتبات، دانشیار، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان پست الکترونیک: azadfar.d@gmail.com

3 دانشیار، اصلاح نباتات، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

4 دانش‌آموخته دکترای علوم جنگل، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان

5 استادیار پژوهش، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان

چکیده

     بادامک (Amygdalus scoparia spach.) گونه­ای چند منظوره است که در بیشتر نواحی رویشی ایران پراکنش دارد. آگاهی از میزان تنوع ژنتیکی و برآورد وراثت­پذیری پیش‌نیاز و لازمه حفاظت، توسعه جنگل­کاری و بهره­برداری پایدار از گونه­های جنگلی است. پارامترهای ژنتیکی مراحل اولیه رشد جمعیت­هایی از بادامک در استان فارس در آزمون توأم پروونانس و نتاج بررسی شد. آزمون به‎طور آشیانه­ای با استفاده از طرح بلوک کامل تصادفی با هفت جمعیت، ده درخت مادری در هر جمعیت و زیر پلات­های هفت درختی با سه تکرار در نهالستان کهمره سرخی شیراز واقع در استان فارس (1660 متر ارتفاع از سطح دریا) انجام شد. برای همه صفت مورد مطالعه تفاوت­های معنی­دار میان جمعیت­ها وجود داشت. به‎جز طول ریشه اصلی در بقیه صفات درختان مادری درون جمعیت­ها نیز تفاوت­های معنی­داری مشاهده شد. ارزیابی اجزاء واریانس نشان داد که سهم واریانس جمعیت­ها (دامنه 9/5 درصد تا 2/34 درصد) از میزان کل واریانس، بیشتر از سهم واریانس درختان مادری درون جمعیت­ها (دامنه 8/1 درصد تا 1/11  درصد) بود. ضریب تنوع ژنتیکی افزایشی از صفر تا 6/58 در نوسان بود. در مجموع جمعیت­های خنج و کوار از عملکرد رویشی بهتری برخوردار بودند. میزان وراثت­پذیری صفات تعداد ساقه و شاخه جمعیت­ داراب بالاتر بود. وراثت‌پذیری برخی از صفات در بعضی از جمعیت­ها پایین و هنوز از وضعیت پایداری برخوردار نبود. از این‌رو باید گزینش به زمانی که وراثت­پذیری به مقادیر بالاتر و پایدارتری می­رسد موکول شود.

کلیدواژه‌ها


- Alvaninejad, S., Tabari, M., Espahbodi, K. and Taghvaei, M., 2009. Heritability of traits in 1-year seedlings of  Persian oak (Quercus brantii Lindl.). Iranian Journal of Rangelands and Forest Plant Breeding and Genetic Research, 16: 218–228 (In Persian).
-Bihamta, M.R., Shabanian, N., Rahmani,M.Sh. and Vafaei,T., 2014. Forest Genetics (translation). University of  Tehran Press, 861p. (In Persian).
-Bordbar, K., Saghheb-Talebi, Kh., Hamzehpour. M., Joukar, L., Pakparvar, M. and Abbasi, A.R., 2010. Impact of environmental factor on distribution and some quantitative characteristics of  Manna oak  in Fars province. Iranian Journal of Forest and Poplar Research ,18: 390– 404 (In Persian) .
-Espahbodi, K., Mirzaie-Nodoushan, H., Tabari, M., Akbarinia, M., Dehghan- Shuraki,Y. and Jalali,S.G., 2008b. Genetic variation in early growth characteristics of two populations of wild service tree Sorbus torminalis (L.) rantz and their inter relationship. Silvae Genetica, 57: 340– 348.
Espahbodi, K., Mirzaie-Nodoushan, H., Tabari, M., Akbarinia, M. and Dehghan- Shuraki,Y., 2008a. Study on heritability of some growth characteristic of Sorbus torminalis (L.) seedlings. Iranian Journal of Forest and Poplar Research,16: 1–10 (In Persian) .
-Harfouche, A., Boudjada, S., Chettah, W., Allam, M., Belhou,O. and Merazga, A., 2003. Variation and population structure in aleppo pine (Pinus halepensis mill.) in Algeria. Silvae Genetica, 52: 244–249.
-Iranmanesh, Y. and Jahanbazi Gojani, H., 2007.Comparison of wild almond plantation on north and south aspects of degraded forest in Zagros region of Iran. Iranian Journal of  Forest and Poplar Research, 15: 19–31 (In Persian) .
-Li, P., Beaulieu, J., Corriveau, A. and Bousquet, J., 1993. Genetic variation in juvenile growth and phenology in a white spruce provenance- progeny test. Silvae Genetica, 42: 52–60
-Mehdigholi, K., Sheidai, M., Niknan,V., Attar, F. and Noormohammadi, Z., 2013. Population structure and genetic diversity of Prunus scoparia in Iran .Ann. Bt. Fennici, 50: 327–336
-Mirzaie-Nodoushan, H., Keneshloo, H., Asadi-Corom, F., Hassani, M. and Achak, M.U., 2011. Genetic architecture of Moringa peregrina  populations at early growth stage. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 20: 25–38 (In Persian) .
-Montazeri, M., G. Ghahari, M.R. and Negahdar-Saber., 2015. Identify vegetation climatic zones of  Fars province with an emphasis on expanding forest of wild pistachio. Journal of Meteorological Applications, 1: 73–86 (In Persian).
Morgenstern, E.K., 1996. Geographic variation in forest trees: Genetic basis and application of knowledge in silviculture. UBC Press Vancouver BC, 504p.
-Murillo, O. and Roeha, O., 1999. Gene flow and geographic variation in natural populations of Alnusacumiata  ssp. arguta (Fagales: Betulaceae) in Costa Rica and Panama. Rev. Biol. Trop, 47: 739–753
-Noormohammadi Z., Sheidai M., Mahdavipoor Z. and Mehdigholi K., 2013. Structure and reticulation analysis of genetic diversity in Prunus scoparia populations. Annales Botanici Fennici, 50: 327-336.
-Obrien, E.K., Mazanec,R.A. and Krauss, S. L., 2007. Provenance variation of ecologically important traits of forest trees: implications for restoration. Journal of Applied Ecology, 44: 583–593
-Osario, L.F., White, T.L. and Huber, D.A., 2001. Age trends of heritability and genotype by environment interaction for growth traits and wood density from clonal traits of Eucalyptus grandis Hill ex Maiden. Silvae Genetica, 50: 30–37.
-Rahemi, A., 2015.Wild almonds species . Agricultural Extension and Education Publications,146p ( In Persian).
-Rochon, C., Margolis, H.A. and Weber, J.C., 2007. Genetic variation in growth of Guazuma crinita (Mart.) trees at an early age in the Peruvian Amazon. Forest Ecology and Management, 243: 291–298.
Sebbenn, A.M., Pontinha, A.S.,Giannotti, E. and Kageyama, P.Y., 2003. Genetic variation in provenance-progeny test of Araucaria angustifolia (Bert) O. Ktze. In Sao Paulo, Brazil. Silvae Genetica, 52: 181–184.
-Seyedi, N., Jalali, G.A., Moghaddam, M., Tabari, M. and Mohammadi, A., 2012. Genetic variation and inheritance of early growth characteristics in three wild pistachio populations. Journal of Plant Physiology and Breeding, 2: 35– 42
-Sorkheh, K., Shiran, B., Rouhi,V., Asadi, E., Jahanbazi, H., Moradi, H., Gradziel, T.M. and Martínez-Gómez, P., 2009. Phenotypic diversity within native Iranian almond (Prunus spp.) species and their breeding potential. Genet Resour Crop Evol, 56: 947–961
-Sudrajat, D.J.,Siregar, I.,Siregar, U.J., Khumaida, N., 2016. Intraspecific variation on early growth of Neolamarckia cadamba MIQ. in provenance-progeny tests in west java province Indonesia. BIOTROPIA, 23: 10 – 20.
-Thomas, E., Jalonen, R., Loo, J., Boshier, D., Gallo, L., Cavers, S., Bordács, S., Smith, P. and Bozzano, M., 2014. Genetic considerations in ecosystem restoration using native tree species. Forest Ecology and Management, 333: 66–75.
-Zeinalabedini, M., Majourhat, K., Khayam-Nekoui, M., Grigorian, V., Torchi, M., Dicenta, F. and Martinez-Gomez, P., 2007. Comparison of the use of morphological, protein and DNA markers in the genetic characterization of Iranian wild Prunus species. Scientia Horticulturae, 116: 80–88.
-Zhang, Q.D., Jia, R.Z., Meng, C., Ti, C.W. and Wang, Y.L., 2015. Diversity and population structure of a dominant deciduous tree based on morphological and genetic data. AoB PLANTS ,103:  1–13
-Zobel, B. and Talbert ,J.T., 1984. Applied forest tree improvement. New York: John Willey and Sons, 504 p.
-Zohary, D. and Hopf, M., 2000. Domestication of plants in the old world. Oxford University Press, Oxford, 316p.
-Zolfaghari, R., Karimi Haji Pomagh, Kh. And Fayyaz, P., 2013. Evaluation of genetic variability of some morpho-physiological traits in brant’s oak (Quercus brantii Lindl.). Iranian Journal of Rangelands and Forest Plant Breeding and Genetic Research, 21: 103–118 (In Persian) .