اثر محیط کشت و تنظیم‌کننده‌های رشد بر تکثیر درون‌شیشه‌ای گیاه دارویی گزنه

نویسندگان

1 مسئول مکاتبات،‌ دانشجوی دکترای فیزیولوژی گیاهی، دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

2 استاد،‌ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، ‌سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،‌ تهران، ایران

3 دانشیار، دانشکده بیوتکنولوژی و کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

4 دانشیار،‌ مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، ‌سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی،‌ تهران، ایران

5 استادیار،‌ دانشکده علوم، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

چکیده

گزنه (Urtica dioica L.) گیاهی دوپایه و دگرگشن با ترکیبات مؤثره و خواص دارویی ویژه که ارزش اقتصادی بسیاری دارد. از آنجا که این گونه دارای هتروزیگوتی بالایی است، امکان تولید گیاهان منتخب از نظر مواد مؤثره و فیبر یکدست از طریق بذر را نداشته، به‎همین دلیل برای تولید و حفظ پایه‌های منتخب می‌توان از طریق تکثیر غیرجنسی و کشت بافت اقدام نمود. برای ریزازدیادی، از جوانه‌های رأسی سرشاخه‌های گزنه به‎عنوان ریزنمونه استفاده شد. بعد از سترون نمودن ریزنمونه‌ها به محیط کشت MS (Murashige and Skoog, 1962) حاوی BAP (6-benzyl-aminopurine)، 2iP (N6-(2-Isopentenyl)adenine) و IBA (Indole-3-butyric acid) منتقل شدند. برای ارزیابی محیط کشت‌ها،‌ ریزنمونه‌‌ها بعد از یک ماه به تیمارهای شاخه‌زایی شامل محیط‌های کشت (MS, DKW (Driver and Kuniyuki, 1984), WPM (Lloyd and McCown, 1981)) با غلظت‌های متفاوت تنظیم‌کننده‌های رشد IBA, 2,4-D, BAP, KIN (6-Furfurylaminopurine), 2iP, TDZ (Thidiazuron) منتقل شدند. آزمایش به‎صورت آزمون فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی در سه تکرار بررسی و با برنامه نرم‌افزار آماری SAS (2006) تجزیه‌وتحلیل شد. از نظر آماری، بهترین محیط کشت پایه در شاخه‌زایی، محیط کشت WPM بود. بین تیمارهای ریشه‌زایی، تعداد ریشه  اصلی در محیط حاوی KIN (mgl-15/0) + IBA (mgl-1 5/0 و 1) و تعداد ریشه فرعی ترکیب BAP (mgl-15/0) + IBA (mgl-1 5/0) بیشترین مقدار را نشان داد. بعد از ریشه‌زایی، گیاهچه‌های ریشه‌دار شده به گلخانه منتقل شده و با موفقیت (5/55 درصد) سازگار شدند.  

کلیدواژه‌ها


-  Ammarellou, A., Kazemeitabar, K., Najafei, H. Z., Mortazavei, N., Ammarellou, N., 2012. Effects of different culture media on rooting of Urtica dioica L. stem cuttings, Journal of Soil Science and Environmental Management, 3(7): 172-175.
-  Darroudi, H., Akbarinia, M., Safarnejad, A., Hosseini, S.M. and Hajian Shahri, M., 2015. Micropropagation of Ribes khorasanicum species by tissue culture. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research (in Persian), 23(1):65 -76
-  Driver, J.A. and Kuniyuki, A.H., 1984. In vitro propagation of Paradox walnut (Juglans hindsii × Juglans regia ) rootstock. Hort. Science, 19: 507-509.
Di Virgilio, N., G.Papazoglou, E., Jankauskiene, Z., Di Lonardo, S., Praczyk, M., Wielgusz, K., 2015. The potential of stinging nettle (Urtica dioica L.) as a crop with multiple uses Industrial Crops and Products,  68: 42-49
-  Gatti, E., Di Virgilio, N., Baronti, S., Bacci, L., 2008. Development of Urtica dioica L. Propagation Methods for Organic Production of Fiber, 16th IFOAM Organic World Congress, Modena, Italy, June 16-20. Archived at http://orgprints.org/view/projects/conference.html
-  Haghpanah, M., Kazemitabar, S. K., Hashemi, S.H.R. and Alavi, S.M. 2014. Evaluation of Mazandaran nettle (Urtica Dioica) population structure and genetic diversity by AFLP markers, Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research Vol. 22, No. 2
-  Hedaiat, M. and Khoshkhoii, M., 2008. Effects of media and growth regulators on micropropagation of Pyrethrum, Iranian Society for Horticultural Science, 6:4:171-182
-  Hegi, G., 1981. Illustrierte Flora von Mitteleuropa. III, part 1. 3rd ed. Hamburg: Paul Parey. Journal of Soil Science and Environmental Management Vol. 3(7), pp. 172-175
-  Layous, L., 2013. Response of Pilea Plant Pilea cadieri for Micropropagation using tissue culture techniques, Journal Ordoni in Agriculture Sciences, 9: 619-629.
-  Lloyd, G. and McCown, B., 1981. Commercially feasible micropropagation of mountain laurel, Kalmia latifolia, by the use of shoot tip culture. Proceeding of Plant Propagation society, 30: 421-427.
-  Luna,T., 2001. Propagation Protocol for Stinging Nettle, NATIVE PLANTS JOURNAL, 2:2:109-111.
-  Moghimi, Z. and Safarvejad, A., 2014. Assessment of micropropagation and flavonoid content of hawthorn through tissue culture, Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research (in Persian), 22: 182-191.
-  Murashige, T. and Skoog, F., 1962. A revised medium for rapid growth and bioassays with tissue cultures. Physiology Plantarum, 15: 473–497.
-  Omrani Sabbaghi, O., Tabaei Aghdaie, S.R., Emam, M. and Bakhshi Khaniki, G.R., 2016. Micropropagation of rare endemic Satureja edmondi, Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 24(1):134-146.
-  Rahman, M.M., Ankhi, U.R. and Biswas, A., 2013. Micropropagation of Mentha viridis L.: An aromatic medicinal plant, International Journal Of Pharmacy  and Life Sciences, 4(9):2926-2930.
-  Saadat, Y.A., Rasti, O. and Zamani, J., 2012. Effects of different growth regulators, nutrient media, gelling agents and carbohydrate sources on shoot multiplication of Pyrus glabra Boiss. Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research, 20: 84-96.
-  Saeedi Heidari, A. and Safarnejad, A., 2015. Micropropagation of Acer monospessulanum through tissue culture, Iranian Journal of Rangelands and Forests Plant Breeding and Genetic Research (in Persian), 23(2): 237-246
-  Szewczuk, M. and Mazur, C., 2004. Effect of different rates of nitrogen fertiliser on chemical composition of Stinging nettle (Urtica dioica L.) Plants Harvested at Three Development Stages Parts I. Contents of Organic Substances, Acta Sci. Pol. Agric. 3(1): 229–237.
-  Zargari A., 1997. Medicinal Plants. Vol. 4, 6st ed., Tehran University Publication, Tehran, P: 103.