جمع آوری متمرکز بذرهای مرتعی و دارویی، جهت تکمیل تنوع ژنتیکی موجود در بانک ژن منابع طبیعی (مطالعه موردی: بخشی از سلسله جبال زاگرس)

شواهد حاکی از وجود حدود 250000 گونه گیاهی در دنیا است. درک اینکه چه گونه یا گونه هایی از این مقدار گونه گیاهی، قادر به رفع نیازهای آتی بشر است، به آسانی میسر نیست. هر قدر تنوع بین و درون گونه ای بذرهای جمع آوری و حفاظت شده در بانک ژن بیشتر باشد، به همان میزان، موفقیت برای رفع نیازهای آتی بشر بالاتر خواهد رفت. تجربیات نشان داده است که نمونه های مختلف هر گونه گیاهی باید به صورتی جمع آوری شوند که بیشترین مقدار تنوع ژنتیکی موجود را در کمترین تعداد نمونه بروز دهند. برای کاهش هزینه فعالیتهای جمع آوری، حفاظت، احیا، ارزیابی، تبادل، مدیریت آمارهای مرتبط و در نهایت استفاده از ژرم پلاسم، لازم است تا برای رسیدن به بیشترین تنوع و کمترین تعداد نمونه در هر گونه گیاهی تلاش شود. چنانچه کارشناسان امر حفاظت از ژرم پلاسم هر کشور، صرفا دنبال جمع آوری بذر بوده و بدون توجه به اولویتها، مبادرت به انجام کار نمایند، نتایج حاصله، با توجه به مشکلات زیاد نگهداری بذرها در سردخانه ها و انبارها، چندان رضایت بخش نخواهد بود. بنابراین، اولویت اول جمع آوری بذرهای گونه های مرتعی، خوشخوراک بودن و در گونه های دارویی، مقدار ماده موثره موجود در آنها برای درمان بیماریهای انسان، دام و یا سایر کاربردها می باشد. بر این اساس توجه به تنوع درون گونه ای اتخاذ تصمیم در خصوص روش جمع آوری بذر و نیز مراجعه به مناطق جغرافیایی دارای تنوع گونه ای مناسب، از ضروریتهای جمع آوری بذر از عرصه های منابع طبیعی می باشند. از طرف دیگر، افزایش بدون محدودیت در تعداد نمونه های جمع آوری شده برای هر گونه موجبات افزایش هزینه و تراکم کاری در بانک ژن را فراهم می کند بدون اینکه به صورت معنی داری به امر تولید بیشتر و بهتر محصولات گیاهی کمک کند. در این شرایط توصیه شده است تا مدیریت جمع آوری و حفاظت از ژرم پلاسم گیاهی به نحوی باشد تا ضمن جمع آوری ها، کمترین تکرار در نمونه ها با بیشترین مقدار تنوع درون گونه ای، همراه گردد. مقاله حاضر، قصد آن دارد تا ضمن ارایه گزارش تحلیلی از یک اقدام موفق در بخشی از سلسله جبال زاگرس، برای جمع آوری بذر و مقایسه آن با سایر روشهای مرسوم، روش مناسب جمع آوری بذر را در کشور، توصیه نماید تا در آینده مورد عمل واقع شود.