بررسی‌ رفتارهای‌ کروموزومی‌ در جمعیتهایی‌ از دو گونه‌ صبر زرد Aloe vera و Aloe litoralis

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسندگان

1 مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور

2 محقق موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع

3 مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، تهران

4 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان بوشهر

چکیده

به‌ منظور انجام‌ مطالعات‌ سیتوژنتیکی‌ در صبر زرد، از چهار رویشگاه‌ موجود در عرصه‌های‌ جنوبی‌ کشور از جمله‌ مناطقی‌ از استانهای‌ بوشهر و هرمزگان‌ در زمان‌ گلدهی‌ این‌ گیاه‌ نمونه‌هایی‌ از گل‌آذین‌ جمعیتهای‌ مورد نظر جمع‌آوری‌ و در محل‌ تثبیت‌ گردیده‌ و در ستاد مؤسسه‌ تحقیقات‌ جنگلها و مراتع‌ مورد مطالعات‌ کروموزومی‌ قرار گرفتند. رفتارهای‌ کروموزومی‌ در میوز جمعیتهای‌ مذکور مورد مطالعه‌ قرار گرفت‌ و مؤلفه‌هایی‌ نظیر تعداد و انواع‌ کیاسماهای‌ تشکیل‌ شده‌ شمارش‌ گردیدند. از هر جمعیت‌ صد سلول‌ مناسب‌ مورد شمارش‌ کیاسما و مشاهده‌ سایر پدیده‌ها و رفتارهای‌ کروموزومی‌ قرار گرفت‌.
به‌رغم‌ اندازه‌ بزرگ‌ کروموزومهای‌ این‌ گونه‌، در همه‌ جمعیتهای‌ مورد مطالعه‌ بیشترین‌ وقوع‌ کیاسما به‌حالت‌ یک‌ کیاسما در یک‌ بی‌ والانت‌ تعلق‌ داشت‌. البته‌ حالت‌ دو کیاسما در هر جفت‌ کروموزوم‌ همولوگ‌ نیز از نظر فراوانی‌ در مرتبه‌ دوم‌ قرار داشت‌. تعداد 4 کیاسما بین‌ کروموزومهای‌ همولوگ‌ به‌ ندرت‌ مشاهده‌ شد. با این ‌حال‌ جمعیتی‌ از گونه‌ A. litoralis دارای‌ تعداد زیادی‌ جفت‌ همولوگ‌ با 4 کیاسما بود. به ‌طوری ‌که‌ این‌ امر موجب‌ شده‌ است‌ که‌ در مجموع‌ این‌ جمعیت‌ دارای‌ بیشترین‌ تعداد کیاسمای‌ تشکیل‌ شده‌ باشد. از آنجا که ‌تشکیل‌ کیاسما و اصولاً این‌گونه‌ صفات‌ میوزی‌ دارای‌ منشأ ژنتیکی‌ است‌ این‌ امر می‌تواند حاکی‌ از تفاوتهای ‌ژنومی‌ میان‌ جمعیتهای‌ این‌ گونه‌ در عرصه‌های‌ جنوبی‌ کشور باشد.
پدیده‌های‌ مختلفی‌ در متافاز I و II کلیه‌ جمعیتهای‌ مورد مطالعه‌ مشاهده‌ گردید. پدیده‌هایی‌ نظیر چسبندگی‌ و نیز حرکت‌ زودرس‌ یک‌ یا چند کروموزوم‌ نیز در مراحل‌ مذکور مشاهده‌ گردید. همچنین‌ در بعضی‌ از جمعیتهای‌ مورد مطالعه‌ یک‌ یا دو کروموزوم‌ سرگردان‌ مشاهده‌ شد. تأخیر در جدا شدن‌ کروموزومها در آنافاز II نیز در کلیه‌ جمعیتهای‌ مورد مطالعه‌ مشاهده‌ گردید. وجود ناهنجاریهای‌ مختلف‌ در رفتارهای‌ کروموزومی‌ در مراحل‌ مختلف‌ تقسیم‌ میوز نیز حاکی‌ از حضور روندی‌ فعال‌ در تکامل‌ جمعیتهای‌ مورد مطالعه ‌می‌باشد.
 

کلیدواژه‌ها


1- معصومی، ‌ع. ا.، خسروی، ا. ر.، 1368. تکامل در گیاهان عالی، انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، ترجمه، (نوشته: استبیز. جی. لدیارد).
2- میرزایی ندوشن، ح.، مهرپور، ش.، رضایی، م. ب. و رشوند، س.، 1381. مطالعات کاریوتیپ جمعیتهایی از گونه Aloe litoralis، تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، 9: 84-49.
3- Adams, S.P., Leitch, L.J. Bennett, M.D. Chase M.W. and Leitch, A.R. 2000. Ribosomal DNA evolution and phylogeny in Aloe (Asphodelaceae). American Journal of Botany, 87: 1578-1583.
4- Bank, F.H. van der, var Wyk, B.E. Van der Bank, F.H. and Van Wyk, B.E. 1996. Biochemical genetic markers to identify hybrids between Aloe arborescens and A. ferox( Aloaceae). South African Journal of Botany, 62: 328-331.
5- Barkworth, M.E. and Dewey, D.R. 1985. Genomically based genera in the perennial triticeae of North America: Identification and membership. American Journal of Botany, 72: 796-776.
6- Brandham, P.E. 1971. The chromosomes of the Liliaceae. II. Polyploidy and karyotype variation in the Aloineae. Kew Bulletin, 25: 381-399.
7- Brandham, P.E. and Doherty, M.J. 1998. Genome size variation in the Aloa ceae, an angiosperm family displaying karyotypic orthoselection. Proceedings of a workshope on Angiosperm genome size, Kew, London, Annals of Botany, 82:67-73.
8- Carter, S., Sebsebe-Demissew, M.G. Gilbert, and Demissew, S., 1996. The identity of the Massawa Aloe. Kew Bulletin, 51: 775-776.
9- Favell, P., Miller, M.B. Al-Gitri, A.N., 1999. Notes on two Aloes from Yemen, including the description of a new species, A. ahmarensis. Cactus and Succulent Journal, 71: 257-261.
10- Gilbert, M.G., Demissew, S., 1997. Further notes on the genus Aloe in Ethiopia and Eritrea. Kew Bulletin, 52: 139-152.
11- Gustavo, R.G.S., Maria, M.L. Graciela, P.A. and Luisa, S.C., 2002. Cytogenetic heterogeneity in common haplogyne spiders from Argentina (Arachnida, Araneae). The Journal of Arachnology, 30: 47-56.
12- Majumdar, S.K. and Rily, H.P., 1973. Chromosome numbers pollen fertillity and pollen size in Haworthia species and hybrids. Canadian Journal of Botany, 51: 1753-1759.
13- Reynolds, T., 1997. Comparative chromatographic patterns of leaf exudate components from Aloe section Pachydendron Haw. Botanical Journal of the Linnean Society, 125: 45-70.
14- Reynolds, T., 1996. Chemotaxonomy of Aloe turkanensisand Aloe scabrifoliafrom Kenya. Biochemical Systematics and Ecology, 24: 347-352.
15- Riley, H.P. and Majumdar, S.K., 1966. Chromosome studies of diploid and polyploid plants of Howarthia. Botanical Gazette, 127: 239-242.
16- Viljoen, A.M., van Wyk, B.E. and van Heeden, F.R., 1998. Distribution and (Asphodelaceae). Chemotaxonomic significance of flavonoids in Aloe. Systematics and Evolution, 211: Plant 31-42.
17- Viljoen, A.M., van Wyk, B.E. and van-Wyk, B.E., 1999. The chemotaxonomic value of two cinnamoyl chromones, Aloe resin E and F, in Aloe (Aloaceae). Taxon, 48: 747-754.
18- Vosa, C.G. and Bayer, M.B., 1986. Chromosome studies in the Southern Africa Flora. Caryologia, 39: 325-334.