تعیین تیمار مطلوب جهت شکستن خواب و افزایش جوانه‌زنی بذر نمدار (Tilia platyphyllus Scop)

نوع مقاله : مقاله علمی - پژوهشی

نویسنده

کارشناس بیوتکنولوژی

چکیده

نمدار (Tilia platyphyllus Scop) یکی از گونه‌های درختی مهم موجود در نوار جنگلی شمال کشور است که بخش‌های مختلف آن دارای مصارف متعدد می‌باشد. به سبب وجود خواب دوگانه (مکانیکی و فیزیولوژیکی)، جوانه‌زنی بذر این گونه با مشکل مواجه است. در این بررسی تأثیر تیمارهای مختلف بذر شامل 1) سرمادهی و نوع بستر کاشت، 2) اسید جیبرلیک پس از سرمادهی، 3) خراش‌دهی با اسید سولفوریک و سرمادهی و 4) گرمادهی و سرمادهی بر شکستن خواب و جوانه‌زنی بذر نمدار مورد ارزیابی قرار گرفت. همچنین جوانه‌زنی بذرها، کاشت مستقیم بذر با غلاف کامل و خراش‌دهی غلاف در گلدان و در شرایط مزرعه مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که بستر ماسه به طور معنی‌داری (01/0p<)درصد جوانه‌زنی بذر این گونه را افزایش داد و بیشترین مقدار جوانه‌زنی با شش ماه سرمادهی حاصل شد (33%). تیمار اسید جیبرلیک پس از اعمال سرمادهی نه تنها تغییر معنی‌داری بر جوانه‌زنی بذر ایجاد نکرد، بلکه استقرار دانه‌رستهای تیمار شده نسبت به شاهد (فقط سرمادهی) کاهش نیز نشان داد. تیمار اسید سولفوریک و سرما در شکستن خواب بذر این گونه مؤثر واقع نشد. تفاوت معنی‌داری بین تیمار سرمادهی (شش ماه) و تیمار تناوب دمایی C° 25 - 15 و بعد سرمادهی نیز مشاهده نشد (3% افزایش). خراش‌دهی بذر و نگهداری در شرایط مزرعه، به افزایش صد درصدی جوانه‌زنی بذر (32% در مقابل 11%) منجر شد.بهترین شرایط جوانه‌زنی بذر نمدار ضدعفونی سطحی و سرمادهی به مدت شش ماه داخل ماسه بود.  

کلیدواژه‌ها


ثابتی، ح.، 1344. درختان و درختچه‌های ایران، انتشارات دانشگاه تهران، ص 752- 750.
سرمدنیا، غ.، 1375. تکنولوژی بذر (ترجمه)، انتشارات جهاد دانشگاهی مشهد. 288 صفحه.
ساداتی، ا.، 1381. بررسی نیاز رویشگاهی و ویژگیهای کمی و کیفی گونه نمدار (Tilia platyphyllus) در جنگلهای حوضه آبخیز و از مازندران. پایان نامه کارشناسی‌ارشد دانشگاه مازندران.
شهرزاد ، ش.، 1376. تکثیر نمدار (Tilia platyphyllus) از طریق کشت بافت. گزارش نهایی طرح تحقیقاتی. مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع.
مظفریان، و.، 1377. فرهنگ نامهای گیاهان ایران، (تالیف). انتشارات فرهنگ معاصر، 740 صفحه.
نصیری، م.، 1374. بررسی عوامل مختلف در شکستن خواب بذر کتان سفید، فصلنامه پژوهش و سازندگی شماره 28، ص. 48-42.
نصیری، م.، 1375. تعیین روشهای بهینه در جوانه‌زنی بذر گردوی ایرانی، فصلنامه پژوهش و سازندگی، شماره 30، ص. 36-29 .
نصیری، م و عیسوند، ح. ر.، 1380. بررسی اثر اسید سولفوریک بر شکستن خواب و جوانه‌زنی بذرهای شب خسب (Albizia juilbrissin Durazz.) و خرنوب (Ceratonia siliqua L.)، تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران (8). انتشارات مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع، ص. 113- 95.
نصیری، م.، بابا خانلو، پ. و مداح عارفی، ح.، 1382. اولین گزارش از شکستن خواب و جوانه‌زنی بذر کزل  (Diplotaenia damavandica Mozaffarian, Hedge & Lamond)، تحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران، جلد 11، شماره 2، ص.276-257.
Bewley, D. J. and Black, M., 1985. Seeds physiology of development and Germination. Plenum Press, New York.445 p
ISTA [International Seed Testing Association]. 1996. International Rules for Seed Testing, 1996. Seed sciens and Technology 21 (Suppl.): 288
Hartman, H. T., Kester, L. and Dale, E. 1990. Plant propagation, Principals and practices. Printice Hall New Gersey. 
Magherini, R. and Nin, S., 1993. Experiments on seed germination of some Tilia spp. ISHS Acta Horticulturae 331. http://www.gardenbed.com/t/3904.cfm
Sackville H. R. and Charlton, K. H. 1997. Regeneration of accessions in seed collection: a decision guide. Institute of Grassland and Environmental Research. Published by International Plant Genetic Resources Institute (IPGRI).