مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Mutagenesis effects of EMS and UV-C eradiation doses on Medicago sativa L.بررسی اثر جهشزایی غلظتهای مختلف EMS و پرتو UV-C بر یونجه (Medicago sativa L.)18319511494610.22092/ijrfpbgr.2007.114946FAمحبتعلی نادری شهابتحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، صندوق پستی: 116-13185شهین مهرپوردانشگاه آزاد اسلامی، واحد قممریم جبلیمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، صندوق پستی: 116-13185علیاشرف جعفریمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، صندوق پستی: 116-13185http://orcid.org/000Journal Article20180107Seeds of alfalfa (<em>Medicago sativa</em> L.) were treated with various concentrations of Ethyl Methane Sulfonate (EMS) for 24 hours. The treated seeds were transferred onto 1/2 MS solid medium under aseptic condition. Germination percentage, shoot and root lengths and qualitative characteristics of the treated seedlings were evaluated. Low concentrations of EMS did not have adverse effects on seed germination. However, increase in concentration reduced the seed germination. At concentrations higher than 65mM EMS, germination as well as root and shoot growth were completely blocked. The inhibitory effect of EMS on root growth significantly was higher than on shoot growth. Seeds treated with 25mM EMS was grown under hydroponics condition and phenotypic changes of plants were evaluated. Only one plant exhibited phenotypic changes among treated population. Although leaf color change observed in one of the treated plants, other abnormalities were not observed in the population. The effect of UV-C on germinated seeds was evaluated <em>via</em> irradiation of the germinated seeds with 254nm wave length. At various doses of the UV light, however, phenotypic changes or inhibitory effects did not observe in the treated plants. In order to mutation induction in alfalfa, application of suitable concentrations of EMS gave the best results. However, irradiation of the germinated seeds with various doses of 254nm UV beam, did not affect the germinated seeds of alfalfa.بذر یونجه چندساله (L. <em>Medicago sativa</em>) توده همدانی پس از ضدعفونی، بهمدت 24 ساعت در معرض غلظتهای مختلف (EMS) Ethyl Methane Sulfonate قرار گرفت. پس از تیمار بذرها با EMS، در شرایط استریل بر روی محیط جامد<br /> ½ MS قرار داده شدند. پس از جوانهزنی طول ساقهچه، طول ریشهچه و تغییرات ظاهری نمونههای تیمار شده با غلظتهای مختلف EMS مورد بررسی قرار گرفت. غلظتهای کم EMS تأثیری در جوانهزنی بذرها نداشت، اما افزایش غلظت ماده یاد شده باعث کاهش تدریجی جوانهزنی گردید و در غلظتهای بیشتر از 65 میلیمولارEMS، جوانهزنی متوقف شد. اثر منفی EMSبر رشد ریشهچه بیشتر از ساقهچه بود. بذرهای تیمار شده با 25 میلیمولار EMS، در شرایط هیدروپونیک کشت و تغییرات فنوتیپی در گیاهان M1 مورد ارزیابی قرار گرفت. از بین بیش از یک هزار گیاه M1، فقط در یکی از بوتهها تغییرات فنوتیپی مشاهده گردید. در گیاهان تیمار شده، تغییراتی از قبیل تغییرات در رنگ حاشیه برگها که حکایت از کاهش توان جذب فسفات داشت، مشاهده گردید. در بررسی گل آذین نمونهها نارساییهای ظاهری از قبیل نقص در اندامهای جنسی مشاهده نگردید. در پرتوتابی بذرهای جوانهزده با نور UV-C، با طول موج 254 نانومتر با مقادیر متفاوت، تغییرات قابل مشاهدهای در گیاهان پرتوتابی شده، مشاهده نگردید. به منظور ایجاد جهش در یونجه، تیمار بذر با غلظتهای مناسب EMS بهترین نتیجه را در تولید گیاهان موتانت ایجاد مینماید. در حالیکه پرتو UV تأثیر قابل مشاهدهای در ایجاد جهش در گیاهان تیمار شده ندارد.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Study of chemical composition and nutrition value of prennial lucerne (Medicago sativa L.) and genetic diversity based on SDS-PAGE markersارزیابی تعدادی از یونجههای چند ساله (Medicago sativa L.) بر اساس عناصر شیمیایی و ترکیبات غذایی و بررسی تنوع ژنتیکی آنها با استفاده از نشانگر (SDS-PAGE)19621011494710.22092/ijrfpbgr.2007.114947FAشراره فارغیمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاهمحسن فرشادفردانشگاه پیام نور استان کرمانشاهعزتالله فرشادفردانشکده کشاورزی، دانشگاه رازی کرمانشاه.Journal Article20180107<br />Genetic diversity is one of the most important criteria to select parents in breeding programs. The research was carried out in order to determine genetic variability among prennial lucerne based on chemical composition, nutrition values and SDS-PAGE traits. 18 lucernce genotypes were cultivated in a randomized complete block design with two replications. Chemical composision, nutrition values and reserved proteins in seeds and leaves were electrophoresed. Based on cluster analysis of SDS-PAGE, 18 genotypes were grouped into 3 clusters Genotypes 13, 14, 15, 16, 17 and 18 in all SDS-PAGE methods were placed in same group, while genotype 12 was located in separate cluster. Principal components analysis revealed that the crud protein, P and K had the most relative variance amount.تنوع ژنتیکی یکی از مهمترین شاخصها جهت انتخاب والدین در برنامههای اصلاح گیاهان میباشد. این تحقیق به منظور مطالعه تعیین کیفیت علوفه و میزان تنوع ژنتیکی موجود بین یونجههای چند ساله بر اساس نشانگر (SDS-PAGE) انجام گرفت. ترکیبهای شیمیایی مورد ارزیابی عبارت است از: درصد ماده خشک، درصد پروتئین خام، درصد الیاف خام، درصد خاکستر و درصد عناصر کلیسم، فسفر، سدیم، پتاسیم، منیزیم، مس، منگنز، روی و آهن در برگ و ساقه 18 ژنوتیپ یونجه (<em>Medicago sativa</em>) مورد ارزیابی قرار گرفت و بررسی پروتئینهای ذخیرهای بذر و برگ به روش SDS-PAGE انجام شد. تجزیه واریانس بر روی ترکیبهای شیمیایی انجام گرفت و مقایسه میانگینها با استفاده از آزمون دانکن(DMRT) صورت گرفت. تجزیه خوشهای براساس عناصر و ترکیبهای شیمیایی، ژنوتیپهای یونجه را در پنج دسته و براساس پروتئینهای ذخیرهای، آنها را به سه دسته تقسیم نمود؛ با توجه به نتایج حاصل از تجزیه خوشهای پروتئینهای ذخیرهای در هر سه ژل، ژنوتیپهای 13، 14، 15، 16، 17 و 18 در یک گروه قرار میگیرند. لازم به ذکر است که در سه ژل نامبرده، ژنوتیپ 12 از لحاظ خصوصیات ظاهری (تعداد و شدت باندها) با بقیه ژنوتیپها اختلاف داشته است. نتایج حاصل از تجزیه به مؤلفههای اصلی بر اساس عناصر و ترکیبهای شیمیایی نشان داد که درصد پروتئین خام و درصد کلسیم به ترتیب متنوعترین هستند.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Study of variation for seed yield and seed components in 31 genotypes of Agropyron desertorum through factor analysisبررسی تنوع عملکرد بذر و اجزای عملکرد در 31 ژنوتیپ علف گندمی (Agropyron desertorum) از طریق تجزیه به عاملها21122111494810.22092/ijrfpbgr.2007.114948FAعلی اشرق جعفریموسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورعلیرضا سیدمحمدیدانشگاه آزاد اسلامی، واحد بروجرد.نوراله عبدیانشگاه آزاد اسلامی، واحد اراک.Journal Article20180107In order to study of variation and relationships between seed yield and seed components 31 genotypes of Standard Crested wheatgrass <em>(Agropyron desertorum </em>Fish.ex Link) were sown in two separate experiments under optimum and drought stress conditions using randomized complete block designs with three replications in Arak, Iran, during 2004-2006. Data were collected for ear emergence date, pollination date, seed yield, forage DM yield, stem number, plant height, flag leaf size, spike length, spike number per plant, spikelet per spike, length of peduncle, seed weight and seed number per spike, thousand grain weight and harvest index. Phenotypic correlation, factor analyses and cluster analyses was conducted on data averaged over environments 14 characteristics of 31 genotypes. The results of phenotypic correlation analysis showed that seed yield had positive and significant correlation with panicle number, harvest index and spikelet per spike. DM yield had significant and positive correlation with plant height, stem number, seed weight and seed number per spike and negative correlation with ear emergence date, pollination date and harvest index. Results of factor analysis accounted for 83% of total variance for 6 first factors. The loading of factors indicate that Factor1 was strongly associated with phenological traits and DM yield. This factor was regarded as production factor. Factor 2 had significant correlation with seed yield, stem number and harvest index. The second factor was named as seed production factor. The genotypes were classified into 7 groups based on Ward clusters method. Genotypes in clusters 3, 5, 6 and 7 had higher seed production and genotypes in clusters 5 and 6 were recognized as higher values for forage production. The distribution of genotypes based on the first two factors scores were in agreement with cluster analysis.
به منظور بررسی تنوع و تشریح روابط بین عملکرد بذر و اجزای عملکرد، 31 ژنوتیپ علف گندمی<br /> (<em>Agropyron</em> <em>desertorum</em>)، در دو آزمایش آبی و دیم در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار، در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی اراک مورد مطالعه قرار گرفتند. تاریخ ظهور سنبله و گردهافشانی، ارتفاع بوته، طول سنبله، تعداد سنبلچه در سنبله، اندازه برگ پرچم، طول پدانکل، وزن هزار دانه، تعداد ساقه در بوته، وزن بذر در سنبله، تعداد بذر در سنبله، شاخص برداشت و عملکرد بذر و علوفه اندازهگیری شد. نتایج بدست آمده بیانگر وجود تنوع قابل ملاحظهای در کلیه صفات مورد بررسی بود. ضرایب همبستگی بین عملکرد بذر و صفات تعداد ساقه، شاخص برداشت و تعداد سنبلچه مثبت و معنیدار بود. عملکرد علوفه با ارتفاع بوته و تعداد ساقه، رابطه مثبت و با صفات تاریخ ظهور سنبله، تاریخ گردهافشانی و شاخص برداشت رابطه منفی و معنیدار داشت. بر مبنای تجزیه به عاملها، مهمترین متغیرهای مرتبط با عملکرد بذر و علوفه شناسایی شدند. عامل اول با افزایش عملکرد علوفه و ارتفاع بوته و کاهش مدت زمان ظهور سنبله و گردهافشانی ارتباط داشت و عامل دوم با عملکرد بذر، تراکم ساقه و شاخص برداشت مرتبط بود در تجزیه خوشهای، ژنوتیپها در 7 گروه قرار گرفتند. ژنوتیپهای موجود در کلاسترهای 5 و 6 از لحاظ عملکرد توام علوفه و بذر نسبت به بقیه گروهها برتری داشتند.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Effects of genotype and growth regulators on callus induction in Rosa damascena Millتأثیر ژنوتیپ و تنظیم کنندههای رشد بر کالزایی در گل محمدی Rosa damascena Mill.22223011494910.22092/ijrfpbgr.2007.114949FAسیدرضا طبائی عقدائیموسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشورلیلا میرجانیمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، صندوق پستی: 116- 13185میترا اماممؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، صندوق پستی: 116- 13185محمد حسن عصارهموسسه تحقیقات جنگلها و مراتععباس قمری زارعمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، صندوق پستی: 116- 13185Journal Article20180107<em>Rosa</em><em> damascena</em> Mill. as a most important aromatic plants is the best commercial species of the fragrant roses in Iran and many countries. To study callus induction and proliferation in <em>Rosa</em><em> damascena</em> Mill., axillary buds of five genotypes collected from different parts of Iran was used as explants. These were cultured on MS medium supplemented with growth regulator(s) and solifiled with 0.7% (w/v) agar, at 25±1 °C. Different concentrations of 2,4-D (2, 3 ,4 ,5 ,6 mg/l), IBA (0.1 mg/l), NAA (5 ,10 mg/l), PCPA (3, 5 ,7 ,9 ,10 mg/l) Kinetin (0.1, 1 mg/l) and BAP(1, 2mg/l) were used. Genotypes showed significant differences (P<0.01) for callus induction, Also, highest callus induction was observed in genotypes of Kashan cultured on MS cultured medium contained 1 mg/l Kinetin and 5 mg/l PCPA. The results emphasized on genotype, kind and concentration of growth regulators as key factors in callogenensis and proliferation of <em>Rosa</em><em> damascena.</em>گلمحمدی (<em>Rosa</em> <em>damascena</em> Mill.) بهعنوان مهمترین گیاه معطر جهان و نیز بهترین گونه رزهای تولیدکننده اسانس در ایران و بسیاری از کشورها بشمار میآید. در این بررسی، میزان کالزایی در گل محمدی مناطق مختلف و تحت ترکیبهای مختلف هورمونی با استفاده از یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی ارزیابی گردید. کشت ریزنمونهها روی محیط MS نیمه جامد حاوی یک یا چند نوع تنظیم کننده رشد انجام گرفت. از غلظتهای مختلف 2,4-D (2، 3، 4، 5 و 6 میلیگرم در لیتر)، IBA (1/0 میلیگرم در لیتر)، NAA (5 و 10 میلیگرم در لیتر)، PCPA (3، 5، 7، 9 و 10 میلیگرم در لیتر)، Kinetin (1 و 2 میلیگرم در لیتر) و BAP (1/0 و 1 میلیگرم در لیتر) استفاده گردید. میزان کالزایی در اولین روزهای مشاهده کالوس و نیز کل میزان کالزایی در هر ژنوتیپ اندازهگیری شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس دادهها، ژنوتیپها اختلاف معنیداری (01/0P<) را در میزان کالزایی نشان دادند. همچنین، بیشترین میزان کالزایی در ژنوتیپ اصفهان 10 و با استفاده از یک میلیگرم در لیتر Kinetin و 5 میلیگرم در لیتر PCPA بدست آمد. نتایج حاصل از این تحقیق بر تأثیر ژنوتیپ، نوع و غلظت تنظیمکنندههای رشد بر کالزایی و پرآوری در گل محمدی تأکید دارند.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Study of callus induction and regeneration in Populus euphratica Oliv. via ovary cultureبررسی کالوسزایی و باززایی گیاه در صنوبر پده (Populus euphratica Oliv) با استفاده از کشت تخمدان23124211495110.22092/ijrfpbgr.2007.114951FAشهاب ساداتمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص.پ. 116-13185محمد حسن عصارهموسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورعلی جعفریمفیدآبادیمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص.پ. 116-13185سیدرضا طبائیعقداییمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص.پ. 116-عباس قمری زارعمؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، تهران، ص.پ. 116-13185Journal Article20180107Immature and mature ovaries of <em>Populus euphratica </em>Oliv.were harvested from the female trees on the bank of Karun river. Five sterilization treatments were tested in a completely randomized design (CRD) with eight replications. 0.1% mercuric chloride and 70% ethanol both for 30 seconds, 70% ethanol for 30 seconds and 25% sodium hypochlorite for 10 minutes and also 70% ethanol for 1 minute and 25% sodium hypochlorite for 10 minutes were the best treatments. In order to Callus induction, four treatments were evaluated through a covariance analysis in a CRD design with six replications. MS basal medium supplemented with 3 mgl<sup>-1</sup> IBA and 0.1 mgl<sup>-1</sup> BAP and also 3 mgl<sup>-1</sup> 2,4-D and 0.1 mgl<sup>-1</sup> Kin were proposed for callus induction. In addition, the regression equation between the explants age and the amount of callus production was obtained. Regression curve demonstrated the decrease of callus induction as a result of increase in explants age. Regeneration was studied using four hormonal treatments in a factorial experiment with four replications based on a completely randomized block design. MS basal medium supplemented with 2 mgl<sup>-1</sup> BAP and 0.5 mgl<sup>-1</sup> NAA was suggested as the best treatment. Also, combination of NAA and IBA both 0.1 mgl<sup>-1 </sup>in half MS medium was suggested as the best treatments for root production. After the different stages of acclimatization in soil, the plantlets were transferred to field.در این پژوهش، تخمدانهای نارس و بالغ صنوبر پده، از پایههای مادری حاشیه رودخانه کارون جمعآوری شدند. پنج تیمار سترونسازی در یک طرح کاملاً تصادفی با هشت تکرار شامل کلرور مرکوریک 1/0% به همراه اتانول 70% هر یک به مدت 30 ثانیه، اتانول 70% به مدت 30 ثانیه به همراه هیپوکلریت سدیم 25% به مدت 10 دقیقه و اتانول 70% به مدت 1 دقیقه به همراه هیپوکلریت سدیم 25% به مدت 10 دقیقه بهترتیب بهعنوان تیمارهای مطلوب سترونسازی مورد ارزیابی قرار گرفت. میزان کالوسزایی حاصل از بکارگیری چهار تیمار هورمونی، به روش تجزیه کوواریانس در یک طرح کاملاً تصادفی با شش تکرار بررسی شد. IBA به میزان mg/l 3 و BAP به مقدار mg/l 1/0 و نیز تیمار D–2,4 به میزان mg/l 3 و kin به مقدار mg/l 1/0 در محیط پایة MS به عنوان بهترین تیمارهای کالوسزایی معرفی گردیدند. همچنین معادله رگرسیونی سن ریزنمونه و میزان کالوسزایی آنها محاسبه گردید. منحنی رگرسیونی نشان داد که با افزایش سن ریزنمونه میزان کالوسزایی کاهش یافت. باززایی کالوسهای موجود در چهار تیمار شاخهزایی در یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار بررسی شد. BAP به میزان mg/l 2 و NAA به مقدار mg/l 5/0 در محیط پایه MS بهعنوان بهترین تیمار مطلوب شاخهزایی از کالوسهای موجود پیشنهاد شد. جهت ریشهزایی نیز پنج تیمار با چهار تکرار در یک طرح کاملاً تصادفی بررسی گردید و در نهایت NAA و IBA هر یک به میزان mg/l 1/0 در محیط پایة MS با 2/1 نیترات بهعنوان بهترین تیمار ریشهزایی معرفی شد. گیاهکهای باززایی شده پس از طی مراحل مختلف سازگاری در محیط خاک به مزرعه انتقال یافتند.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Effects of different climatic Sinorhizobium meliloti sp. on N fixation and forage yield of 3 alfalfa (Medicago sativa L.) cultivarsتأثیر باکتریهای تثبیت کننده ازت (.sp Sinorhizobium Melliloti) در اقلیمهای مختلف بر روی تثبیت ازت و عملکرد علوفه در سه رقم از یونجه (.Medicago Sativa L)24325211495210.22092/ijrfpbgr.2007.114952FAحیدر پناه پورمؤسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشورJournal Article20180107Biological nitrogen fixation (BNF) through symbiosis is beneficial for increase of yield, reduction of production expenses, increment of soil fertility, prevention of under ground water pollution. In order to study the effects of different <em>Sinorhizobium</em><em>melliloti </em>strains on growth, and yield components of some alfalfa varieties (<em>Medicago sativa </em>L<em>.</em>) an experiment was conducted in greenhouse condition in Research Institute of Forests and Rangelands, Tehran, Iran. A factorial experiment was used on the basis of completely randomized design with 3 replications, Analyzing 3 varieties of alfalfa (Maraghehi, Hamadani and Yazdi) and 4 <em>sinorhizobium melliloti</em> strains (Yazd, Bosher, Rasht and Sanandaj). Varieties showed significant differences for nodule and stem numbers. <em>Sinnorhizobium melliloti</em> strains had significant effects on all studied attributes. Also, interaction of variety and <em>Sinorh</em><em>i</em><em>zobium melliloti</em> strains significantly affected root length and number of stem nodules number.تثبیت بیولوژیکی نیتروژن از طریق همزیستی گیاهان خانواده لگومینوز به ویژه یونجه با باکتریهای تثبیت کننده ازت در جهت افزایش عملکرد، کاهش هزینههای تولید، بهبود حاصلخیزی خاک و ممانعت از آلودگی آبهای زیرزمینی از اهمیت فوقالعادهای برخوردار میباشد. بررسی تأثیر جدایههای سینوریزوبیوم ملیلوتی اقلیمهای مختلف بر رشد و نمو، اجزاء عملکرد و تثبیت نیتروژن در برخی از ارقام یونجه با استفاده از یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در گلخانه مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور اجرا گردید. اثرات اصلی و متقابل سه رقم یونجه (مراغه، همدانی و یزد) و 4 جدایه سینوریزوبیوم (یزد، بوشهر، رشت و سنندج) ارزیابی شد. نتایج بدست آمده اختلاف معنیداری (01/0p<) را میان ارقام برای صفات تعداد گره و تعداد ساقه نشان دادند. اثر جدایههای سینوریزوبیوم ملیلوتی نیز بر تمامی صفات معنیدار (01/0p<) بود. همچنین اثر متقابل معنیداری بین رقم و جدایههای سینوریزوبیوم ملیلوتی بر روی تعداد گره، تعداد ساقه و طول ریشه مشاهده گردید.مؤسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشورتحقیقات ژنتیک و اصلاح گیاهان مرتعی و جنگلی ایران1735-089115320071222Effects of gibberellic acid on growth of oak (Quercus brantii var. persica) seedlingsتأثیر هورمون اسید جیبرلیک بر رشد نهال های بلوط (Quercus brantii var. persica)25326411495310.22092/ijrfpbgr.2007.114953FAعبدالرضا نصیر زاده- مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیرازلادن جوکارمرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس، شیرازحسن نگهداریمرکز آموزش عالی بعثت استان فارس، شیرازJournal Article20180107To determine the height enhancement of <em>Quercus brantii </em>var.<em> persica</em> seedlings in the early growth stage, an experiment was performed in a randomized complete block design, with 4 replications, using eight gibberelic acid concentrations (0, 100, 300, 600, 900, 1200, 1500 and 1800 ppm). For every treatment in each replicate, 192 and totally 768 pots were used. The seedlings (from 4 to 6 leaf stages) were treated using gibberellic acid (GA<sub>3</sub>). Several parameters such as survival percentage, length and dry weight of roots and stems and number of leaves were measured five times during growth season. Results showed significant GA3 effects p<0.01 on stem length and dry weight. The highest stem length (36 cm) was observed at 1200 ppm of GA<sub>3</sub> which was 3 times more than that of control (0 ppm). The highest root length and dry root weight were obtained at control level.به منظور بررسی امکان افزایش ارتفاع نهالهای بلوط در مراحل ابتدایی رشد، این تحقیق با استفاده از 8 غلظت اسید جیبرلیک (1800-1500-1200-900-600-300-100-0 قسمت در میلیون) در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی و چهار تکرار (در هر تکرار 192 گلدان) اجرا گردید. در نهالستان پس از کاشت بذرها و سبز شدن نهالها و پس از اینکه نهالها به مرحله 4 تا 6 برگی رسیدند، با هورمون اسید جیبرلیک GA<sub>3</sub>) (تیمار شدند. در طول فصل رویش در 5 نوبت از درصد زندهمانی، ارتفاع و وضعیت رشد و نمو نهالهای بلوط آماربرداری گردید و در پایان فصل رویش صفات طول و وزن خشک ریشه و اندام هوایی، درصد زندهمانی و تعداد برگ محاسبه شد. تجزیه و تحلیل آماری و تجزیه واریانس روی صفات مورد مطالعه، با استفاده از نرمافزارهایExcel و SAS انجام گردید و مقایسه میانگین تیمارهای آزمایش به روش دانکن با 99% اطمینان انجام گرفت، در پایان کلیه نمودارها به صورت ستونی رسم گردیدند. نتایج نشان داد که تأثیر تیمارهای هورمونی بر طول ساقه، وزن خشک ساقه، وزن خشک ریشه و تعداد برگ در سطح 1 درصد با هم اختلاف داشتند. بیشترین مقدار صفات یاد شده در سطح ppm1200 مشاهده شد، به طوری که طول ساقه در سطح ppm1200 با 36 سانتیمتر، سه برابر طول ساقه در تیمار شاهد بود. اما بیشترین مقدار صفات طول ریشه، وزن خشک ریشه و درصد زندهمانیمربوط به تیمار شاهد بود.